اظهارنامه مالیاتی چیست؟
اظهارنامه مالیاتی چه به صورت خود اظهاری باشد و چه خود سازمان امور مالیاتی در اختیار مودیان قرار دهد، کارنامه مالی است که همه ساله، اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول مالیات، به منظور محاسبه مالیات خود، به سازمان مالیاتی تقدیم می کنند و اکنون، با خود اظهاری الکترونیکی، فرآیند ها تحت سامانه متمرکز انجام می شود.
مالیات چیست و چرا باید مالیات بدهیم؟
مالیات سهمی است که به موجب اصل تعاون ملی و بر وفق مقررات، هر یک از سکنه کشور موظف است از ثروت و درآمد خود به منظور تامین هزینه‌های عمومی و حفظ منافع اقتصادی یا سیاسی یا اجتماعی کشور با توجه به میزان قدرت و توانایی خود به دولت پرداخت نماید.
شیوه‌ی محاسبه‌ی مالیات در ایران به دو صورت علی‌الرأس و خوداظهاری است. امروزه نظام‌های مالیاتی پیشرفته تمایل دارند به جای شیوه‌ی علی‌الرأس که در آن مأموران اداره‌ی مالیات به تعیین میزان مالیات می‌پردازند، خوداظهاری را جایگزین کنند. خوداظهاری به این معناست که شخص حقیقی یا حقوقی اعلام می‌کند که در سالِ مالیاتی خود به چه میزان سود داشته و به چه میزان باید مالیات پرداخت کند.
حال در اینجا با چند سؤال مواجه می‌شویم اول اینکه سال مالیاتی چیست؟ دوم اینکه چه کسانی موظف به تنظیم اظهارنامه مالیاتی هستند؟ و به علاوه نحوه‌ی تنظیم و تسلیم اظهارنامه مالیاتی به چه صورت است؟ پس از پاسخ به سؤالات فوق به بیان این نکته می‌پردازیم که در صورت عدم تنظیم اظهارنامه مالیاتی یا عدم ارسال آن تکلیف چیست؟
مالیات‌ها یا به طور مستقیم اعمال میشوند یا به صورت غیر مستقیم.در مالیات‌های مستقیم درآمد و دارایی در نظر گرفته می شود و در مالیات غیر مستقیم به موضوع مصرف و محدود کردن واردات بیشتر اشاره می شود.
مالیات‌های مستقیم
در مجموعه مقررات مالیاتی، مالیات‌های مستقیم به دو صورت مالیات بر درآمد و مالیات بر دارایی محاسبه میشوند. مالیات بر درآمد در واقع آن است که هنگام دریافت هرنوع درآمدی (شامل حقوق، املاک، کشاورزی و…) مبلغی به عنوان مالیات از آن کسر میشود و مبلغی که تحت عنوان درآمد به دست شما می‌رسد، با کسر مالیات است. مالیات بر دارایی مانند املاک و مستغلات، مالیات بر ارث، حق تمبر و …. نیز به صورت سالانه بر تمام دارایی‌های یک فرد وارد میشود.
مالیات‌های غیر مستقیم
رایج‌ترین نوع مالیات غیر مستقیم مالیات بر مصرف است که هنگام خرید کالاها و محصولات آن را می‌پردازیم. از انواع دیگر مالیات‌های غیرمستقیم مالیات بر ارزش افزدوه و مالیات‌های گمرکی است. برای محدود کردن واردات و تقویت تولید داخلی برخی مالیات‌های سنگین بر کالاهای گمرکی وارد میشود.
منابع مالیاتی در ایران
منابع مالیاتی در ایران به دو دسته تقسیم می شوند: دسته اول مالیات بر دارایی است که اساس و مبنای آن، ثروت مؤدی (مسئول پرداخت مالیات) در نظر گرفته می شود. مهمترین نوع مالیات بر دارایی که حتما شما هم نام آن را شنیده‌اید، مالیات بر ارث است. دسته ی دیگر مالیات بر درآمد است که درآمد افراد و شرکتها (و نه ثروت آنها) مبنای مالیات است. شاید بتوان گفت که مالیات بر درآمد اشخاص مهمترین نوع مالیات است.
مالیات بر دارایی
مالیات بر ارث: هر گاه در نتیجه فوت شخصی اموالی از متوفی باقی بماند به شرح مذکور در ماده ۱۷ قانون مالیات‌های مستقیم مشمول مالیات خواهد بود. اموالی که مطابق ماده ۱۹ قانون مالیات‌های مستقیم مشمول مالیات بر ارث هستند عبارتند از کلیه ماترک متوفی در ایران یا خارج از ایران اعم از منقول و غیر منقول و مطالبات قابل وصول و حقوق مالی پس از کسر هزینه کفن و دفن در حدود عرف و عادت و واجبات مالی و عبادی در حدود قوانین شرعی و دیون محقق متوفی.
حق تمبر: گرفتن مالیات از طریق الصاق و ابطال تمبر بر روی اسناد، اوراق و مدارک یکی دیگر از شیوه‌های اخذ مالیات است. در این روش هم به اسناد و مدارک مربوط اعتبار قانونی و رسمی داده می شود و هم درآمدی نصیب دولت می گردد. در این روش وجهی که به عنوان مالیات حق تمبر اخذ می شود مستقیما از خود مودی وصول نمی گردد به عنوان مثال بانک در موقع چاپ برای هر برگ چک مبلغ دویست ریال به حساب خزانه واریز می کند و سپس آن را از مشتری وصول می نماید لذا مالیات حق تمبر در واقع نوعی مالیات غیر مستقیم است.
مالیات بر درآمد
مالیات بر درآمد املاک: منظور مالیاتی است که از درآمد املاک یعنی از درآمد ناشی از واگذاری حقوق اشخاص نسبت به املاک خود در ایران وصول می گردد. واگذاری حقوق نسبت به املاک ممکن است به صورت انتقال حقوق مربوط به عین، منافع، حق کسب و پیشه یا رهن باشد.
مالیات بر درآمد حقوق: درآمدی که شخص حقیقی در خدمت شخص دیگر اعم از حقیقی یا حقوقی در قبال تسلیم نیروی کار خود بابت اشتغال در ایران بر حسب مدت یا کار انجام یافته به طور نقد یا غیر نقد تحصیل می کند مشمول مالیات بر درآمد حقوق است.
مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی: مطابق ماده ۱۰۵ اصلاحی قانون مالیات‌های مستقیمجمع درآمد شرکتها و درآمد ناشی از فعالیت‌های انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران تحصیل می شود مشمول مالیات می گردد. تشخیص درآمد مشمول مالیات اشخاص حقوقی به دو طریق صورت می گیرد یکی از طریق رسیدگی به دفاتر قانونی و دیگری به شیوه علی الراس می باشد.
سال مالیاتی چیست؟
طبق ماده ۱۵۵ قانون مالیات‌های مستقیم سال مالیاتی عبارت است از یک سال شمسی که از اول فروردین ماه هر سال شروع و به آخر اسفند ماه همان سال ختم می شود لکن در مورد اشخاص حقوقی مشمول مالیات که سال مالی آنها به موجب اساسنامه با سال مالیاتی تطبیق نمی کند درآمد سال مالی آنها به جای سال مالیاتی مبنای تشخیص مالیات قرار می گیرد و موعد تسلیم اظهارنامه و ترازنامه و حساب سود و زیان و سررسید پرداخت مالیات آنها چهار ماه شمسی پس از سال مالی می باشد.
برخی افراد به اشتباه فکر می‌کنند که سال مالی و سال مالیاتی یکسان هستند. درحالی که سال مالی آغاز و پایان یک سال شمسی است که در اساسنامه مشخص میشود. مثلا ممکن است شرکتی سال مالی خود را خردادماه قرار بدهد. در حالی که سال مالیاتی توسط اداره مالیات اعلام میشود.
نکته قابل توجه این‌جاست که در صورتی که سال مالی یک شرکت با سال مالیاتی تطابق نداشته باشد، درآمد سال مالی آنها به جای سال مالیاتی مبنای تعیین مالیات قرار می‌گیرد. مهلت تسلیم اظهارنامه مالیاتی و تکمیل آن در پایگاه اینترنتی سازمان امور اقتصادی و دارایی حداکثر تا پایان چهارماه شمسی پس از پایان سال مالی است. (تا ۳۱ تیرماه)
اظهارنامه مالیاتی چیست؟ چه زمانی باید آن را تکمیل کرد؟
همانطور که گفتیم یک نوع از مالیات، مالیات بر درآمد است. شرکتها و تاجران حقیقی در پایان هرسال مالی باید میزان سود و زیان، هزینه‌ها، استهلاک و… را به اداره مالیاتی اعلام کنند تا میزان مالیات پرداختی آنها مشخص شود. تاجران این اطلاعات را باید در اظهارنامه مالیاتی اعلام کنند. در صورتی که افراد یا شرکتها این مبالغ سود و زیان را اعلام نکنند، مبلغ مالیات توسط ممیزین اداره مالیات تعیین میشود و پرداخت این مبلغ توسط مودیان، ضروری است.
از آن‌جا که تاجران به هزینه‌ها و سود و زیان خود آگاه‌تر هستند، توصیه میشود حتما در زمان مقرر اظهارنامه مالیاتی خود را تکمیل و ارسال کنید. نکته مهم درخصوص اظهارنامه مالیاتی ۹۸ این‌جاست که اشخاص حقیقی تا پایان خردادماه ۹۸ فرصت دارند اظهارنامه مالیاتی مربوط به سال مالی ۹۷ را تکمیل کرده و ارسال نمایند. پس نتیجه می گیریم که اظهارنامه مالیاتی کارنامه مالی است که همه ساله، اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول مالیات، به منظور محاسبه مالیات خود، به سازمان مالیاتی تقدیم می کنند و اکنون، با خود اظهاری الکترونیکی، فرآیند‌ها تحت سامانه متمرکز انجام می شود.
چه اشخاصی اشخاص حقیقی و حقوقی موظف به ارائه اظهارنامه الکترونیکی مالیاتی هستند؟
- کلیه شخصیت‌های حقیقی که در ایران مشغول به فعالیت بوده و معاف از مالیات نیستند.
- کلیه شخصیت‌های حقوقی که در ایران مشغول به فعالیت بوده و معاف از مالیات نیستند (مثل ناشران).
- کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی که در خارج از کشور مشغول به کار هستند.
- کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که خارج از کشور اقامت دارند اما درآمد آنها از داخل ایران است.
- کلیه اتباع غیر ایرانی (اعم از حقیقی یا حقوقی) که در ایران، درآمد دارند، مشمول مالیات هستند.
چه اشخاصی ملزم به تسلیم اظهارنامه الکترونیکی مالیاتی نیستند؟
- شهرداری‌ها و سازمان‌های زیر مجموعه در ۳۱ استان کشور
- کلیه سازمان‌ها و نهادهایی که از بودجه عمومی دولت استفاده می کنند
- کلیه موسسات و وزارت خانه‌ها
- کارگران، صیادان، عشایر، شرکت‌های تعاونی دانش آموزی و دانشجویان
خود اظهاری چیست؟
مؤدی دقیق تر از هرکس دیگری از میزان دارایی و درآمد خود اطلاع دارد بنابراین اظهار مالیات به وسیله مؤدی و همکاری او با اداره دارایی، تشخیص و ارزیابی مالیات را آسان تر می کند. اظهار مالیات از طرف مودی به وسیله تسلیم اظهارنامه صورت می گیرد.
اظهارنامه فرم چاپی مخصوصی است که از طرف وزارت اقتصادی و دارایی تهیه و در اختیار مودیان قرار می گیرد. تسلیم اظهارنامه از نظر قانونی برای مودیان یک تکلیف است افراد باید با داشتن کد اقتصادی ۱۶ رقمی اطلاعات خود را از طریق پیش ثبت نام در سامانه مالیاتی وارد کرده و اقدام به گرفتن اظهار نامه مالیاتی نمایند.
در این روش اشخاص حقیقی یا حقوقی باید میزان مالیات خود را بدون دخالت ممیزین و کارشناسان سازمان امور مالیاتی به صورت واضح بیان کنند به گونه ای که هیچ گونه شک و شبهه ای در آن وجود نداشته باشد. کارشناسان سازمان امور مالیاتی پس از بررسی مدارک ارسالی توسط شخص حقیقی یا حقوقی و اطمینان از صحت مدارک ارسالی و عدم تخلف از قوانین مالیاتی مالیات اعلام شده را می پذیرند و همان مقدار پرداخت مالیات برای شخص منظور می گردد.
تشریفات اخذ مالیات از طریق خوداظهاری
اظهار نامه مالیاتی در روش خود اظهاری، باید اشخاص حقیقی یا حقوقی، میزان مالیات خود را بدون دخالت ممیزین و کارشناسان مالیاتی، به صورت واضح بیان کنند و هیچ گونه شک و شبهه ای در آن وجود نداشته باشد. کارشناسان سازمان امور مالیاتی پس از بررسی مدارک ارسالی توسط شخص حقیقی یا حقوقی و اطمینان از صحت مدارک ارسالی و عدم تخلف از قوانین، مالیات اعلام شده را پذیرفته و به همان مقدار پرداخت مالیات برای شخص منظور می گردد.
رسیدگی به اسناد و مدارک مودی
مطابق ماده ۲۲۹ قانون مالیات‌های مستقیم مامورین تشخیص می توانند برای رسیدگی به اظهار نامه یا تشخیص هر گونه درآمد مودی به کلیه دفاتر و اسناد و مدارک مربوط مراجعه و رسیدگی نمایند و مودی مکلف به ارائه و تسلیم آنها می باشد و در غیر این صورت بعداً به نفع او در امور مالیاتی آن سال قابل استناد نخواهد بود.
تحقیق و رسیدگی به اسنادی که نزد اشخاص ثالث (اشخاص حقوق خصوصی) است
مطابق ماده ۲۳۰ قانون مالیات‌های مستقیم اشخاص ثالث که مدارک و اسناد حاکی از تحصیل درآمد نزد آنها موجود است با مراجعه مامورین تشخیص باید اسناد و مدارک مزبور را به آنها تسلیم نمایند. منظور از اشخاص ثالث کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی حقوق خصوصی غیر از مودی و مأمور مالیاتی به عنوان دو شخص طرف قضیه است. چنانچه اشخاص ثالث از ارائه اسناد و مدارک و اطلاعات مربوط به مودی و درآمد او خودداری نمایند مسئول جبران خسارات وارده به دولت بوده و از طریق دادستان کل کشور مکلف به ارائه اسناد و اطلاعات خواهند شد.
تحقیق از طریق تحصیل اطلاعات از دوایر دولتی
در مواردی که ادارات امور مالیاتی کتبا از وزارت خانه‌ها و موسسات دولتی، شرکت‌های دولتی، نهادهای انقلابی، شهرداری‌ها و سایر موسسات عمومی غیر دولتی اطلاعات و اسناد لازم را در زمینه فعالیت و معاملات و درآمد مودی بخواهند مراجع مذکور مکلفند رونوشت گواهی شده اسناد مربوط و هرگونه اطلاعات لازم را در اختیار آنان بگذارند.
تنبیهات و جرائم مالیاتی شامل چه مواردی می شود؟
قانون گذار مؤدیان بد حساب را تهدید کرده است که در صورتی که از انجام تکالیف قانونی خود و پرداخت مالیات استنکاف کنند با استفاده از ابزار‌های زیر با آنها مقابله خواهد کرد:
محاسبه مالیات به شیوه علی‌الراس
در راستای احترام به مؤدی قانون گذار اصل را بر صحت اظهارات او گذاشته است اما اگر مؤدی از انجام تکالیف خود امتناع کند یا صادقانه رفتار نکند مأمور مالیاتی راسا اقدام به تشخیص و ارزیابی خواهد نمود. این شیوه راه حل نهایی در تشخیص مالیات مؤدیانی است که با اداره مالیات همکاری نمی کنند و در واقع نوعی مجازات برای مؤدیان مذکور محسوب می گردد. این شیوه یکی از مواردی است که ارزیابی مالیات توسط اداره امور مالیاتی صورت می گیرد. در موارد زیر درآمد مؤدیان از طریق علی الراس تشخیص داده می شود:
در صورتی که تا موعد مقرر ترازنامه و حساب سود و زیان یا حساب درآمد تسلیم نگردد.
در صورتی که مدارک و گزارشات مورد نظر با توجه به درخواست ممیز ارائه نگردد.
در صورتی که مدارک داده شده از نظر اداره مالیاتی غیر قابل رسیدگی باشد.
جریمه و حبس
در مواردی قانون مالیات‌های مستقیم برای کسانی که از انجام وظایف قانونی خود امتناع یا در ارزیابی و کسر و وصول مالیات دیگران (در مواردی که مکلف به کسر مالیات دیگران هستند) قصور نمایند مجازات حبس یا جریمه پیش بینی کرده است.
محرومیت از معافیت و بخشودگی
در بعضی موارد مؤدی از پرداخت مالیات به شرط تسلیم اظهارنامه و نگهداری اسناد و دفاتر قانونی معاف خواهد بود و اگر از انجام این وظایف خودداری نماید از معافیت برخوردار نمی شود.
ممنوع الخروج شدن
مطابق ماده ۲۰۲ قانون مالیات‌های مستقیم سازمان امور مالیاتی کشور می تواند از خروج بدهکاران مالیاتی و مدیران اشخاص حقوقی حقوق خصوصی از بابت درآمد مشمول مالیات شخص حقوقی که مربوط به دوران مدیریت آنان می باشد جلوگیری نماید.
ابطال اسناد انتقال صوری
در صورتی که مؤدیان مالیاتی به قصد فرار از پرداخت مالیات اقدام به نقل و انتقال اموال خود به همسر و یا فرزندان نمایند سازمان امور مالیاتی کشور می تواند به ابطال اسناد مذکور از طریق مراجع قضایی اقدام نماید.
مجازات اداری
در مواردی که مکلفین به کسر مالیات وزارتخانه‌ها، شرکت یا موسسه دولتی یا شهرداری باشد، مسئولین امر مشمول مجازات مقرر طبق قانون تخلفات اداری خواهند شد.
اشخاصی که ملزم به تنظیم و تسلیم اظهارنامه مالیاتی هستند
تمام اشخاصی که به صورت حقیقی یا حقوقی به فعالیت خود مشغولند.
اشخاصی که در خارج از ایران اقامت دارند اما درآمد و فعالیت آنها از طریق ایران است.
تمام اشخاص غیر ایرانی فعال در ایران که از راه‌های مختلف موفق به کسب درآمد شده اند.
چگونگی تنظیم اظهارنامه مالیاتی
تا پیش از سال ۱۳۹۱، مودیان مالیاتی می بایست اظهارنامه‌های کاغذی را از مراجع مربوطه خریداری و نسیت به تکمیل و ارسال آن اقدام می نمودند.
این کار، زمان گیر و هزینه بر بود. به منظور تکریم مودیان و تسهیل و تسریع فرآیند ارسال و دریافت و تحلیل اطلاعات مودیان مالیاتی، اظهارنامه الکترونیکی از سال ۱۳۹۱، در دستور کار قرار گرفت و شما می توانید با مراجعه به سایت سازمان امور مالیاتی، نسبت به تکمیل و تسلیم اظهارنامه مالیاتی اینترنتی اقدام کنید و کد رهگیری دریافت کنید. اکنون برای اظهارنامه ارزش افزوده و دریافت پلمپ دفاتر نیز، فرآیند‌ها در سامانه‌های مربوطه در بستر فضای مجازی انجام می شود.
سازمان امور مالیاتی در حال حاضر تمایل به تنظیم اظهارنامه به شیوه الکترونیک و بدون مراجعه حضوری مؤدی را دارد. ارسال اظهارنامه به این شیوه مشروط به تکمیل مراحل ثبت نام الکترونیک می باشد و کلیه مؤدیان اعم از حقیقی، حقوقی و تشکل‌های حقوقی می توانند با مراجعه به سایت www.tax.gov.ir از خدمات غیر حضوری این سامانه استفاده نمایند.
در اظهارنامه مالیاتی اطلاعات شخص و یا شرکت باید به صورت دقیق وارد شود. از طریق پایگاه اینترنتی سازمان امور اقتصادی و دارایی، فرم الکترونیکی اظهارنامه تکمیل و ارسال میشود.
سپس شرکتها یا تاجران حقیقی فرصت دارند در فاصله زمانی که به آنها داده میشود، دفاتر قانونی شرکت خود را نیز به اداره مالیاتی ارائه کنند. درصورتی که اطلاعات به صورت صوری وارد شده باشد و دفاتر با اظهارنامه مالیاتی مطابقت نداشته باشد، ممکن است جریمه‌هایی برای تاجر در نظر گرفته شود.
مراحل و فرآیند تکمیل اظهارنامه الکترونیکی
پیش ثبت نام شماره اقتصادی و دریافت کد رهگیری
تأیید اطلاعات پیش ثبت نام و دریافت پاکت نامه حاوی اطلاعات کاربری
ثبت نام شماره اقتصادی
تأیید اطلاعات ثبت نام
دریافت و تکمیل اظهارنامه الکترونیک
ارسال اظهارنامه و دریافت کد رهگیری
دریافت و پرداخت قبوض پرداختی مالیات به صورت الکترونیک
راهنمای تکمیل اظهارنامه الکترونیکی
برای درک بهتر چگونگی تنظیم اظهار نامه مالیاتی باید بدانیم که سیاست و برنامه عملیاتی سازمان امور مالیاتی کشور در حال حاضر اخذ الکترونیکی اظهارنامه ، بدون نیاز به مراجعه حضوری مودیان به واحد های مالیاتی است. ارسال الکترونیکی اظهارنامه، مشروط به تکمیل مراحل ثبت نام الکترونیکی است. بهتر است تسلیم اظهار نامه قبل از فرا رسیدن روزهای پایانی مهلت تسلیم اظهارنامه صورت گیرد.
دادرسی مالیاتی
طبق ماده ۱۷۰ اصلاحی قانون مالیات‌های مستقیم مرجع رسیدگی به هر گونه اختلاف که در تشخیص مالیات‌های موضوع این قانون بین اداره امور مالیاتی و مؤدی ایجاد شود هیأت حل اختلاف مالیاتی می باشد مگر مواردی که به موجب مقررات سایر مواد این قانون مرجع دیگری تعیین شده باشد.
قانون مالیات‌های مستقیم مراجعی را برای رسیدگی به شکایات مؤدیان و حل اختلافات مالیاتی پیش بینی کرده است که در ادامه به معرفی مراجع مذکور می پردازیم:
اداره امور مالیاتی
طبق ماده ۲۳۸ اصلاحی قانون مالیات‌های مستقیم در مواردی که برگ تشخیص مالیات صادر و به مؤدی ابلاغ می شود چنانچه وی نسبت به آن معترض باشد می تواند ظرف ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ شخصأ یا به وسیله وکیل خود به اداره امور مالیاتی مراجعه نماید و با ارائه دلایل و اسناد و مدارک کتبأ تقاضای رسیدگی مجدد نماید.
در واقع پس از ابلاغ برگ تشخیص مؤدی ممکن است دو نوع عکس العمل در مقابل آن داشته باشد که به شرح ذیل است:
قبولی خود را ظرف ۳۰ روز نسبت به آن کتبأ اعلام کند و مالیات مورد مطالبه را به مأخذ برگ تشخیص پرداخت یا ترتیب پرداخت آن را بدهد که در این صورت پرونده امر از لحاظ میزان درآمد مشمول مالیات مختومه می گردد.
به برگ تشخیص صادره اعتراض نماید در این صورت مؤدی مخیر است ظرف ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ کتبأ به برگ تشخیص اعتراض و مستقیمأ به هیأت حل اختلاف رجوع نماید یا اینکه براساس ماده ۲۳۸ به اداره امور مالیاتی و مسئول مربوط مراجعه نماید که در این حالت سه فرض متصور است.
فرض اول: مسئول مربوط دلایل و اسناد و مدارک ابراز شده را برای برای مندرجات برگ تشخیص کافی بداند. در این فرض موضوع به نفع مؤدی و با رد برگ تشخیص فیصله می یابد.
فرض دوم: مسئول مربوط ادعای مؤدی را غیر وارد تشخیص دهد که در این صورت مکلف است مراتب را مستدلآ در پشت برگ تشخیص منعکس و پرونده را برای رسیدگی به هیأت حل اختلاف ارجاع نماید.
فرض سوم: توافق بین مؤدی و اداره دارایی است یعنی قانون گذار اجازه جرح و تعدیل در میزان مالیات مورد تشخیص را به مقام مسئول اعطا کرده تا در صورت حصول توافق مستندأ به ماده ۲۳۹ پرونده امر از لحاظ میزان درآمد مشمول مالیات مختومه تلقی گردد.
هیأت حل اختلاف مالیاتی
طبق ماده ۲۴۴ قانون مالیات‌های مستقیم مرجع رسیدگی به کلیه اختلاف‌های مالیاتی جز در اموری که ضمن مقررات این قانون مرجع دیگری پیش بینی شده، هیأت حل اختلاف مالیاتی است. رأی هیأت حل اختلاف مالیاتی با اکثریت آراء قطعی و لازم الاجرا است البته در خصوص این آراء شورای عالی مالیاتی و دیوان عدالت اداری حق رسیدگی شکلی ( از لحاظ رعایت قوانین و مقررات ) را دارند.
شورای عالی مالیاتی
مؤدی یا اداره امور مالیاتی می توانند ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ رأی قطعی هیأت حل اختلاف مالیاتی، به استناد عدم رعایت قوانین و مقررات مربوطه یا نقص رسیدگی با اعلام دلایل کافی به شورای عالی مالیاتی شکایت و نقض رأی و تجدید رسیدگی را درخواست نماید. شورای عالی مالیاتی موظف است صرفأ رأی را از لحاظ تشریفات و کامل بودن رسیدگی‌های قانونی بررسی نماید در مواردی که رأی نقض گردد پرونده جهت رسیدگی مجدد به هیأت حل اختلاف مالیاتی دیگر ارجاع خواهد شد.
دیوان عدالت اداری
پس از صدور رأی هیأت حل اختلاف مالیاتی مؤدی مخیر است به شورای عالی مالیاتی یا دیوان عدالت اداری مراجعه کند. در مواردی که رأی در دیوان نقض گردد پرونده جهت رسیدگی به هیأت حل اختلاف مالیاتی دیگر ارجاع می گردد. با توجه به اینکه برای شکایت از ارأء هیأت‌های حل اختلاف، مؤدیان مخیر به مراجعه به شورای عالی مالیاتی یا دیوان عدالت اداری هستند و بین دو مرجع مزبور تقدم و تأخر رسیدگی وجود ندارد این امکان وجود دارد که مؤدی همزمان به هر دو مرجع مراجعه نماید در این صورت رأی هیأت حل اختلاف مالیاتی در هر کدام از دو مرجع که نقض شود به نفع مؤدی بوده و برای رسیدگی مجدد به هیأت هم عرض ارسال خواهد شد.
چه زمانی اظهارنامه‌های الکترونیکی مالیاتی بررسی می شود؟
اظهارنامه‌های الکترونیکی مالیاتی تا ۱۲ ماه پس از تسلیم آن به اداره دارایی، مشمول رسیدگی بوده و طبق ماده یک صد و پنجاه و ششم قانون مالیات‌های مستقیم، ادارات دارایی مکلف هستند در این بازه زمانی، نسبت به بررسی اظهارنامه منطبق به مدارک و مستندات اعتباردهی شده مودیان، اقدام کرده و برگه تشخیص صادر کنند.
برای ابلاغ برگه تشخیص به مودیان، ۳ ماه فرصت قانونی وجود دارد. مودیان نیز می توانند در مهلت مقرر قانونی، نسبت به برگه تشخیص، اعتراض کنند تا در کمیسیون، بررسی شود.
آیا پس از تسلیم اظهارنامه مالیاتی به اداره دارایی، امکان اصلاح آن نیز وجود دارد؟
بله. شما می توانید تا ۳۰ روز پس از تسلیم اظهارنامه مالیاتی به سازمان امور مالیاتی کشور، نسبت به اصلاح مندرجات اقدام کنید. طبق ماده دویست و بیست و شش قانون مالیات‌های مستقیم، می توانید در این بازه زمانی، نسبت به رفع نقص اقدام کنید.
مراحل ۵ گانه ثبت نام الکترونیک اظهارنامه مالیاتی
چند سالی است که تنظیم اظهارنامه مالیاتی به دستور سازمان امور مالیاتی به شیوه الکترونیک و بدون مراجعه حضوری انجام می پذیرد و در 5 مرحله انجام می شود :
مرحله اول: پیش ثبت نام الکترونیک
در این مرحله، شما باید کد اقتصادی داشته باشید. اطلاعات پایه ای شرکت دریافت شده و پس از تایید شماره تلفن همراه اعلامی در سیستم، تاییدیه پستی با کد پستی ۱۰ رقمی را در سیستم بارگذاری کنید.
مرحله دوم: صحت سنجی اطلاعات
در این مرحله پس از انجام پیش ثبت نام الکترونیک، می بایست بخشی از اطلاعات ثبت شده در مرحله قبلی از منابع مختلف، استعلام و راستی آزمایی شده و پس از تایید صحت اطلاعات، وارد مرحله سوم شوید. اگر اطلاعات صحیح نبود، موضوع با پیامک به شماره تلفن وارد شده اطلاع داده خواهد شد.
مرحله سوم: تولید و ارسال اطلاعات کاربری
در این مرحله، اگر اطلاعات پیش ثبت نام مورد تایید سازمان امور مالیاتی کشور قرار بگیرد، کد کاربری و رمز عبور برای شما ایجاد شده و به صورت پیامک ارسال می شود.
مرحله چهارم: ثبت نام الکترونیک
در این مرحله، بعد از دریافت اطلاعات کاربری، وارد سامانه شده و اطلاعات اقتصادی بنگاه خود را پر کنید.
مرحله پنجم: اعتبار سنجی
اعتبار سنی ستادی و میدانی اطلاعات وارد شده اتجام می شود و با پرونده‌های فزیکی تطبیق خواهد شد. اگر مغایرتی پیدا شود به صورت پیامک اطلاع رسانی خواهد شد. اگر اطلاعات شما مورد تایید سازمان باشد، وارد وضعیت ۴۵ می شوید که ارسال اظهارنامه الکترونیک است
عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی چه عواقبی برای مودیان دارد ؟
همانطور که اشاره شد اظهارنامه مالیاتی باید در پایان سال مالیاتی یا چهار ماه بعد از پایان سال مالی مطابق با اساس نامه شرکتها ارسال گردد اگر مودیان در زمان‌های مقرر شده اقدام به تهیه و تنظیم اظهارنامه ننمایند تا ۳۰ درصد مبلغ مالیات پرداخت نشده مشمول جریمه شده و این جریمه غیر قابل بخشش است .
اشخاص حقیقی و حقوقی باید توجه داشته باشند حتی اگر موسسه یا شرکت آنها هیچگونه فعالیت مالی نداشته باید حتما باید اظهارنامه را ارسال کنند و فقدان فعالیت مالی دلیل بر عدم ارسال نبوده و باید در این حالت اظهارنامه مالیاتی خود را به صورت سفید به همراه سایر مدارک ارائه کنند تا مشمول جریمه نگردند .
مودیان خوش حساب مشمول پاداش خوش حسابی میشوند ؟
مودیانی که سه سال پشت سر هم اظهارنامه مالیاتی خود را با تمام اسناد و مدارک و در زمان مقرر ارسال کنند و هیچ گونه ایرادی به اظهارنامه آنها وارد نشود می توانند از پنج درصد جایزه خوش حسابی پرداخت مالیات بهره مند شوند که البته برای بسیاری از اشخاص و شرکتها و بنگاههای اقتصادی می تواند مبلغ قابل توجهی باشد .
آیا پس از تسلیم اظهارنامه مالیاتی امکان اصلاح آن وجود دارد ؟
در صورتیکه مودیان پس از تسلیم اظهارنامه مالیاتی متوجه شوند که ایراداتی در آن وجود دارد و باید حتما اصلاح شوند می توانند تا یکماه بعد از تاریخ تحویل آن اقدام به اصلاح کرده و ایرادات را رفع نمایند برای همین بهتر است مودیان قبل از تاریخ تعیین شده برای تسلیم اظهارنامه مالیاتی کارهای مربوط به آن را انجام داده تا در صورت نیاز به اصلاح وقت کافی برای آن داشته باشند .
دفاتر قانونی در تسلیم اظهارنامه چه نقشی دارند ؟
همه مودیان و مشمولان پرداخت مالیات باید نحوه کار با دفاتر قانونی و تنظیم آنها را بدانند چرا که مالیات این افراد مستقیما از طریق این دفاتر تعیین و محاسبه میشود . مهمترین دفاتر قانونی در فعالیت‌های مالی و حسابداری دفترکل ، دفتر روزنامه و دفتر دارایی هستند . دفتر روزنامه دفتری است که کلیه عملیات‌های مالی به ترتیب تاریخ وقوع و مبلغ و طرف معامله و سایر جزییات دیگر در ان ذکر میشود .
دفتر کل خلاصه دفتر روزنامه بوده و مودیان موظف هستند انتهای هر هفته کلیه اطلاعات موجود در دفتر روزنامه را به صورت خلاصه اعم از اطلاعات خرید یا فروش را به دفتر کل منتقل نمایند و دفتر دارایی هم همانطور که از نامش پیداست دفتری است که صورت کل دارایی‌های شرکت یا شخص اعم از دارایی‌های منقول یا غیر منقول در آن ثبت شده و مودیان موظف هستند تا پایان فروردین سال بعد این کار را انجام دهند .
چرا دفاتر قانونی باید پلمب شوند؟
دفاتر قانونی قبل از هر گونه استفاده و ثبت عملیات مالی باید پلمب گردند . پلمب کردن یعنی این دفاتر باید توسط مامور اداره ثبت ممهور شده و کل صفحات آن شمرده شود و تعداد صفحات در ابتدا و انتهای دفتر ذکر گردد . کل دفتر باید قیطان کشی شده و ابتدا و انتهای آن امضا گردد ضمن آنکه ابتدا و انتهای قیطان هم با مهر وزرات دادگستری ممهور گردیده و منگنه شود.