اگر شما هم در ادارات دولتی یا خصوصی مشغول به کار هستید، احتمالاً می خواهید با انواع مرخصی در قانون کار آشنا شوید. قانون برای شرایط مختلف مرخصی های مختلفی را در نظر گرفته است که کارمندان و کارگران با توجه به نوع درخواست خود می توانند از مرخصی خاصی استفاده کنند.
برخی از مرخصی ها بدون حقوق و برخی دیگر با حقوق هستند. اگر شما هم به درستی با انواع مرخصی و شرایط و ضوابط آن آشنا نیستید، شاید بخواهید در این باره اطلاعات بیشتری کسب کنید.
بررسی انواع مرخصی در قانون کار
دریافت مرخصی یکی از حقوق پیش بینی شده برای کارگران و کارمندان است که قانون از قبل پیش بینی آن را کرده است تا مشکلی بین مدیر یا کارفرما با نیروهای وی پیش نیاید. یکی از مسائل مهم پیرامون کار بحث مرخصی و انواع آن است. در ادامه به معرفی انواع مرخصی می پردازیم تا شما را با حق و حقوق یک کارمند یا کارگر طبق قانون کار بیشتر آشنا کنیم.
1.مرخصی استحقاقی
یکی از انواع مرخصی در قانون کار، مرخصی استحقاقی است. در این نوع مرخصی فرد می تواند برای چند روز سر کار نرود. از مزایای این نوع مرخصی می توانیم به عدم کسر از حقوق آن اشاره کنیم. یعنی فرد به انتخاب خود در محل کار غیبت می کند، اما حقوق وی مثل سابق محاسبه می شود و هیچ کسری از دستمزد نخواهد داشت. جالب است که بدانید میزان استفاده از این طرح (زمان استفاده) در هر سال کاری از قبل برای هر کارگر و کارمند مشخص شده است.
به همین دلیل است که مرخصی استحقاقی را با نام مرخصی سالانه هم می شناسند. اما زمان این مرخصی چقدر است؟ به صورت ساعتی این زمان در هر سال 192 ساعت، معادل ماهانه آن 5/2 روز و زمان سالانه آن معادل 26 روز می شود. البته این مدت زمان برای مشاغل سخت تر معادل 3 روز در هر ماه است که جمع سالانه آن معادل 35 روز می شود.
افراد می توانند میزان 9 روز از این مرخصی را در شرایطی که از آن استفاده نکرده اند برای سال بعد ذخیره کنند. افراد حتی می توانند این مرخصی را به صورت یکجا و در کنار تعطیلات جمعه خود استفاده کنند. مرخصی سالانه برای کارگران فصلی کمی متفاوت است و بر اساس ماه های کارکرد مشخص می شود.
2. مرخصی استعلاجی
از دیگر انواع مرخصی در قانون کار می توانیم به مرخصی استعلاجی اشاره کنیم. این مرخصی برای موارد ضروری که یک فرد بیمار می شود کاربرد دارد. به عبارت بهتر زمانی که یک کارگر یا کارمند بیمار می شود، می تواند از این مرخصی برای بازیابی توان کاری خود تا زمان بهبود استفاده کند. نکته مهم در مرخصی استعلاجی نیز عدم کسر از حقوق است.
جالب تر آنکه از زمان مرخصی سالانه فرد هم کم نمی شود. اما سؤال اینجاست که دقیقاً چه زمانی می توان از این مرخصی استفاده کرد؟ مرخصی استعلاجی برای زمانی کاربرد دارد که بیماری مانع از توانایی فرد برای کار کردن شود. البته این باید به تشخیص پزشک باشد و هم شامل استراحت در خانه و هم بستری شدن در بیمارستان می شود.
به طور معمول زمان این نوع مرخصی در هر ماه حدود 7 روز و در سال حدود 15 روز خواهد بود. البته در برخی از موارد حادتر به تشخیص پزشک معالج ممکن است زمان این مرخصی بیشتر باشد. نکته مهم تر اینکه در مواقعی که زمان استفاده از این نوع مرخصی از 2 ماه در سال فراتر رود باید به تأیید کمیسیون پزشکی برسد.
3. مرخصی ساعتی
مرخصی ساعتی هم جزء انواع مرخصی در قانون کار است که با توجه به نامش قابلیت استفاده ساعتی دارد. در واقع این مرخصی برای مواقع ضروری که فرد کارهای کوچک دارد، استفاده می شود. قوانین به گونه ای تدوین شده اند که زمان مرخصی ساعتی را از زمان کل مرخصی استحقاقی کم می کنند.
اما در صورتی که میزان مرخصی ساعتی فرد از مرخصی استحقاقی او در ماه بیشتر شود، فرد با کسر از حقوق به تعداد ساعات اضافی مواجه خواهد شد. اما مدت زمان این مرخصی به محل کار بر می گردد. برخی مرخصی ساعتی 2 ساعته دارند، این در حالی است که برخی مشاغل حتی ممکن است تا 6 ساعت هم به فرد اجازه مرخصی دهند.
4. مرخصی ازدواج و فوت اقوام درجه یک
کارکرد این نوع مرخصی هم از عنوان مشخص است. افراد می توانند در زمانی که یکی از اعضای خانواده آن ها فوت یا ازدواج کند، از این نوع مرخصی استفاده کنند. زمان این مرخصی 3 روز و البته به همراه حقوق است.
5. مرخصی زایمان
یکی دیگر از انواع مرخصی در قانون کار، مرخصی زایمان است. این مرخصی همانطور که می دانید تنها برای کارمندان و کارگران زن کاربرد دارد. این مرخصی در اوایل 6 ماه بود که البته بعد به 9 ماه افزایش پیدا کرد. نکته جالب در این مرخصی این است که مدت زمان آن به عنوان سابقه کاری برای فرد در نظر گرفته می شود.
نکته مهم دیگر این است که اگر فرد در زمان عید در مرخصی زایمان به سر ببرد، عیدی سالانه به وی تعلق خواهد گرفت. البته این نکته هم ناگفته نماند که در طول مدت مرخصی مبلغی از سوی تأمین اجتماعی به منظور کمک هزینه به فرد تعلق می گیرد.
6. مرخصی بدون حقوق
در بسیاری از مواقع کارمندان و کارگران در شرایطی قرار می گیرند که نیاز به مرخصی پیش بینی نشده دارند. برای مثال قصد ادامه تحصیل بدون از دست دادن شغل خود را دارند. در چنین شرایطی می توانند از مرخصی بدون حقوق استفاده کنند. مدت زمان این طرح مرخصی 2 سال است. البته استفاده از این مرخصی به نظر کارفرما بر می گردد.
شیوه محاسبه مانده مرخصی
بعد از بررسی انواع مرخصی در قانون کار بد نیست با نحوه محاسبه تعداد ساعات و روزهای مرخصی و تأثیر آن در حقوق و دستمزد هم صحبت کنیم. از آن جایی که برای محاسبه مرخصی فرمول از پیش تعیین شده ای وجود ندارد و از طرفی هر یک از انواع مرخصی به شیوه ای خاص در تعیین کسر حقوق و دستمزد اثر دارند، پس نمی توان یک نسخه خاص را برای تعیین مانده مرخصی برای نمونه های مختلف مرخصی پیچید.
البته از آنجایی که تعیین میزان مرخصی و اثر آن بر میزان حقوق به امور مالی شرکت ها بر می گردد، معمولاً این روند از طریق نرم افزارهای مخصوص حسابداری انجام می شود. شما هم با توجه به نوع شرکت و نیاز کسب و کار خود می توانید از انواع نرم افزارهای حسابداری استفاده کنید تا منجر به اشتباه و بروز مشکل در سیستم مالی شرکت خود نشوید.
حرف آخر
همانطور که مشاهده کردید انواع مرخصی در قانون کار تعریف شده است که فرد در شرایط مختلف می تواند بسته به نیاز خود از آنها استفاده کند. بهترین نوع مرخصی در این طرح مرخصی استحقاقی است که فرد در هر ماه علاوه بر تعطیلی های معمول می تواند از 2 روز و نیم تعطیلی اضافه برخوردار شود. شما در محیط کاری از کدام نوع مرخصی استفاده کرده اید؟ نظر خود درباره انواع مرخصی کاری را با ما به اشتراک بگذارید.
