صورت سود و زیان یکی از صورت‌های مالی مهم حسابداری است که میزان سودآوری و عملکرد مالی شرکت را در طول یک دوره یا سال مالی، در قالب گزارش مشخص می‌نماید. منظور از عملکرد مالی یک شرکت، مجموعه فعالیت‌هایی است که باعث ایجاد تغییرات در سرمایه، بدهی و دارایی‌ها می‌شود. در واقع شرکت‌ها و مؤسسات وظیفه دارند در پایان سال مالی، خلاصه دقیقی از وضعیت مالی خود را منتشر کرده و به اطلاع سهامداران برسانند. در صورت سود و زیان تمامی موارد از جمله درآمد و هزینه‌های عملیاتی و غیرعملیاتی و سود و زیان خالص و ناخالص شرکت، کاملاً مشخص و واضح است.
تهیه گزارش سود و زیان
گزارش سود و زیان به دو شیوه تهیه می‌گردد:
روش اول: از تفاضل کلیه درآمدها و هزینه‌ها به دست می‌آید. در این روش کلیه درآمدها را حساب کرده و تمامی هزینه‌ها را نیز در قسمت زیر درآمدها می‌آوریم و از آن کم می‌کنیم. نتیجه حاصل شده، همان صورت سود و زیان است.
روش دوم: در مرحله اول هزینه‌های عملیاتی را از درآمدهای عملیاتی کسر کرده و سپس در مرحله دوم، هزینه‌های غیرعملیاتی را از درآمدهای غیرعملیاتی کم می‌کنیم و تفاضل بین این دو مرحله، سود و زیان قبل از کسر مالیات می‌شود.
فرمول محاسبه سود و زیان در حسابداری چیست؟
از طریق فرمول‌های زیر به‌آسانی می‌توان صورت سود و زیان را محاسبه نمود:
چنان چه میزان درآمدهای دوره مالی نسبت به هزینه‌های آن، افزایش داشته باشد، شرکت سود کرده است و در صورت فزونی هزینه‌ها نسبت به درآمدها، شرکت دچار زیان مالی گردیده است.
هزینه‌های دوره مالی – درآمدهای دوره مالی = سود دوره مالی
درآمدهای دوره مالی – هزینه‌های دوره مالی = زیان دوره مالی
معرفی انواع سود حسابداری و شیوه محاسبه آن
صورتحساب سود و زیان دارای سه نوع سود است:
سود ناخالص
سود ناخالص سودی است که شرکت، پس از کم کردن هزینه‌های مربوط به فروش کالا یا خدماتش به دست می‌آورد و با کسر درآمد از هزینه‌های تمام‌شده کالا یا خدمات فروش رفته حساب می‌شود.
میزان فروش خالص – بهای تمام‌شده کالا یا خدمات فروش رفته = سود ناخالص
سود عملیاتی
سود عملیاتی، باقی‌مانده سود پس از محاسبه هزینه‌های عملیاتی مرتبط با شرکت است که تمام هزینه‌های ضروری برای حفظ فعالیت شرکت در آن لحاظ می‌گردد و فاکتورهای اضافی از آن حذف می‌شود و به شکل زیر محاسبه می‌گردد.
هزینه استهلاک هزینه کالای فروخته شده – هزینه عملیاتی – درآمد عملیاتی = سود عملیاتی
سود خالص
به میزان درآمدی که بعد از کسر هزینه‌های عملیاتی، مالی و مالیات به دست می‌آید، سود خالص گفته می‌شود. شرکت‌ها سود خالص خود را از دو طریق افزایش می‌دهند.
1- افزایش بهره‌وری یا کاهش هزینه‌ها
2- افزایش درآمدها یا ایجاد رشد بالا
هزینه‌های عملیاتی – سود و زیان ناخالص = سود خالص
اقلام صورت سود و زیان چیست؟
درآمد یا میزان فروش صورت سود و زیان
درآمد فروش، مبلغی ست که از فروش محصولات یا خدمات حاصل می‌گردد که در قسمت بالای صورت نوشته می‌شود. این مقدار ناخالص است و هزینه‌های تولید محصول و مواد اولیه در آن آورده نشده است.
هزینه‌های توزیع و فروش صورت سود و زیان
این بخش از هزینه‌ها، هزینه‌هایی از قبیل تبلیغات، حمل‌ونقل، بازاریابی و هزینه‌های جانبی اما مهمی ست که در تمامی کسب‌وکارها و شرکت‌ها، جهت فروش بیشتر کالاها و خدمات به مشتریان باید وجود داشته باشد.
هزینه‌های مالی صورت سود و زیان
هزینه‌های مالی صورت سود و زیان از بهره وام‌های دریافتی و بهره اوراق قرضه به دست می‌آید.
سایر درآمدها در جدول سود و زیان
منظور از سایر درآمدها، درآمدهای غیر فرعی مازاد بر درآمد اصلی شرکت است که از محل فعالیت‌های اصلی حاصل نمی‌شود.
هزینه‌های اداری صورت سود و زیان
هزینه‌هایی که ارتباط مستقیم به تولید و عرضه کالا ندارد. مانند حقوق و دستمزدهای مدیریت و کارکنان، هزینه بخش‌های مالی، منابع انسانی و …
مالیات بر درآمد صورت سود و زیان
مالیات بر درآمد صورت سود و زیان از سه بخش تشکیل می‌شود.
- مالیات برآوردی دوره فعلی
- مالیات دوره قبل
- هزینه مالیات معوق
سایر هزینه‌های صورت سود و زیان
شرکت‌ها معمولاً علاوه بر هزینه‌های اصلی خود، هزینه‌هایی دارند که زیرمجموعه هزینه‌ها به حساب نمی‌آید. هزینه‌هایی همچون تحقیق و توسعه، اختلال در ارزش سود و زیان ناشی از فروش سرمایه‌گذاری‌ها و … جزء سایر هزینه‌ها و در صورت هزینه‌ها، آورده می‌شوند.
هزینه استهلاک صورت سود و زیان
هزینه استهلاک صورت سود و زیان، بیانگر هزینه‌های غیر نقدی ست که بر اساس مقررات مالیات‌های مستقیم و غیرمستقیم و مطابق با استانداردهای موجود، توسط حسابداران تعیین می‌شوند.
مواردی همچون وسایل نقلیه، ساختمان، و سایر تجهیزاتی که به‌عنوان دارایی‌های غیر نقدی و بلندمدت یک شرکت محسوب می‌شوند و در طول مدت‌زمان ممکن است فرسوده شوند یا ارزششان کم گردد، شامل هزینه‌های استهلاک می‌گردند.
بهای تمام‌شده کالای فروش رفته یا هزینه‌های فروش صورت سود و زیان
هزینه‌های فروش صورت سود و زیان نشان‌دهنده هزینه کالاهای فروخته شده یا خدمات ارائه داده در طول دوره مالی ست که شامل نیروی انسانی، هزینه استهلاک، مواد اولیه و در شرکت‌های تولیدی شامل هزینه‌های تولید مانند دستمزد مستقیم، سربار ساخت و … می‌گردد.
تفاوت ترازنامه و صورت سود و زیان
ترازنامه، وضعیت مالی شرکت را در یک تاریخ و زمان معین بیان می‌کند اما صورت سود و زیان، تمام عملکرد مالی را در یک بازه و دوره زمانی مشخص می‌کند. ترازنامه، اطلاعات مرتبط با دارایی، بدهی و حقوق سهامداران شرکت است اما صورت سود و زیان با درآمدها و هزینه‌ها سروکار دارد.
جمع‌بندی
صورت سود و زیان یکی از سه اصل اساسی صورت‌های مالی حسابداری است که بیانگر راندمان مالی شرکت در طول یک دوره است. تهیه گزارش صورت سود و زیان از اهمیت و ضرورت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. شرکت‌ها و صاحبان مشاغل باید به‌صورت مرتب، وضعیت مالی خود را مورد ارزیابی قرار دهند تا بدانند کجا و چه میزان به اهداف مالی موردنظرشان دست یافته‌اند و چه مقدار ضرر و زیان متوجه شرکت گردیده است.
اگر برای محاسبه سود و زیان شرکت خود به مشاوره نیاز دارید می‌توانید به صفحه خدمات مالی نامی حساب ناربن مراجعه نمایید.
