هدف از حسابداری، ارائه اطلاعات مالی به مدیران سازمآن‌های مختلف است که مدیران یک سازمان با توجه به این اطلاعات مالی برای سازمان تصمیم گیری می کنند. در حسابداری دو نوع حساب داریم که یکی از این حساب ها به نام حساب ترازنامه ای است. در این مقاله ما به معرفی و بررسی ترازنامه چیست و آشنایی با اجزای ترازنامه می پردازیم، با ما همراه باشید.
ترازنامه چیست؟
ترازنامه در حسابداری یکی از شاخه های مالی اساسی بوده که عبارت است از گزارشی که در آن دارایی ها، بدهی ها و حقوق صاحبان سهام در یک تاریخ معین گزارش می شود. ترازنامه جزء گزارشات برون سازمان بوده و از آن برای تجزیه، تحلیل و نسبت های مالی استفاده می شود. همچنین در ترازنامه تنها حساب های دائمی نوشته می شود.
بخش های اصلی ترازنامه
- دارایی
- بدهی
- سرمایه
این سه بخش معادله اصلی حسابداری را تشکیل می دهند. ترازنامه در حسابداری، نشان دهنده اجزای معادله حسابداری اصلی حسابداری است که تصویری از وضعیت مالی یک واحد اقتصادی را در یک دوره زمانی معین نشان می‌دهد.
دارایی = بدهی + سرمایه (حقوق صاحبان سهام)
در ترازنامه حسابداری، دارایی ها در سمت راست ترازنامه و در سمت چپ بدهی ها و سرمایه آورده شده است. این دو بخش دارایی، بدهی و سرمایه باید با هم برابر و هم تراز باشند.
اقلام ترازنامه شامل چه مواردی است؟
مهم‌ترین بخش یک ترازنامه حسابداری شامل دو بخش ستون دارایی ها و ستون بدهی ها و سرمایه ها در ترازنامه حسابداری است. این دو بخش باید با یکدیگر، هم تراز و در تعادل باشند زیرا شکل ترازنامه حسابداری، منطبق بر معادله حسابداری است، بنابراین باید بین دو ستون اصلی توازن برقرار باشد. در ادامه مقاله به معرفی، بررسی و ترتیب قرار گرفتن اقلام ترازنامه می‌پردازیم.
1 – ستون دارایی ها در ترازنامه
ستون اول صورت ترازنامه، مربوط به دارایی های یک واحد اقتصادی است که به ترتیب میزان نقدینگی در ستون از بالا به سمت پایین قرار می گیرد. دارایی ها شامل دو دسته هستند که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
- دارایی جاری در ترازنامه مالی به دارایی هایی گفته می شود که طی یک سال مصرف می شوند و شامل مواردی نظیر وجوه نقد، حساب های دریافتی، موجودی و پیش پرداخت ها است.
- دارایی غیر جاری در ترازنامه به دارایی هایی گفته می‌شود که بیشتر از یک سال مورد استفاده قرار می گیرند و شامل مواردی نظیر زمین، ساختمان، تجهیزات، علائم تجاری، ثبت اختراع، سرمایه گذاری های بلند مدت، سپرده های بانکی بلند مدت، تملک و سرمایه گذاری در شرکت های وابسته می شود.
2 – ستون بدهی ها و سرمایه ها در ترازنامه حسابداری
بعد از ستون دارایی ها جاری و غیر جاری در ترازنامه، ستون دوم ترازنامه مالی که شامل دو بخش بدهی ها و سرمایه ها است، قرار می گیرد. این بدهی ها شامل مواردی نظیر اجاره بها، حقوق و دستمزد باشد. بدهی ها شامل دو دسته هستند که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد. بنابراین بدهی های مختلف یک مؤسسه، به ترتیب سر رسید پرداخت، در ترازنامه حسابداری قرار می‌گیرند.
- بدهی های جاری نظیر بدهی بانکی، سود قابل پرداخت، اجاره، مالیات، تسهیلات و دستمزدهای قابل پرداخت
- بدهی های غیر جاری نظیر دیون بلند مدت و بدهی های مالیاتی تعلیق شده
اجزای ترازنامه چه هستند؟
یک ترازنامه در حسابداری علاوه بر اقلامی که در فوق به آن‌ها اشاره کردیم، از اجزایی نظیر موارد زیر را تشکیل می شود که عبارتند از:
1. عنوان ترازنامه حسابداری
عنوان ترازنامه حسابداری شامل سه بخش مهم است که عوامل تشکیل دهنده عنوان ترازنامه مالی هستند و از اجزای ترازنامه حسابداری محسوب می شوند.
- نام کامل واحد اقتصادی
- نام گزارش یا صورت وضعیت مالی
- تاریخ گزارش
2. واحد اندازه گیری ترازنامه در حسابداری
یکی دیگر از اجزای ترازنامه حسابداری، واحد اندازه گیری ترازنامه در حسابداری است. این واحد اندازه گیری باید در ترازنامه حسابداری نشان داده شود.
3. جمع حساب ها در ترازنامه
یکی دیگر از اجزای ترازنامه حسابداری، جمع حساب ها در ترازنامه است. منظور از جمع حساب ها در ترازنامه، جمع ستون دارایی و ستون بدهی و سرمایه ها است. این حساب ها باید باهم هم تراز و برابر باشند. همچنین زیر این جمع حساب ها باید دو خط موازی کشیده شود تا نشان دهد که حساب بسته شده است.
مهم‌ترین اقلام ترازنامه در تجزیه و تحلیل ترازنامه
اقلام زیادی در ترازنامه هستند که در تجزیه و تحلیل ترازنامه، بررسی می شوند. در تجزیه و تحلیل ترازنامه اقلامی نظیر حساب های دریافتی، سرمایه گذاری های کوتاه مدت، املاک، مستقلات، تجهیزات و بدهی بررسی می شوند اما برخی از متخصصان این حوزه از حسابداری پول نقد را به عنوان مهم‌ترین مورد بررسی کرده و پول نقد را مهم‌ترین بخش در ترازنامه مالی یک شرکت می دانند.
بنابراین در زمینه حسابداری، برخی از متخصصین ترازنامه را به عنوان اولین و مهم‌ترین صورت مالی می شناسند زیرا ترازنامه در حسابداری تصویری از تمام دارایی ها (دارایی های جاری و غیر جاری) و بدهی های یک شرکت را در تاریخی معین و مشخص ارائه می دهد.
شکل ترازنامه چگونه است؟
شکل ترازنامه به دو حالت زیر است:
- شکل حساب: این شکل مانند حرف انگلیسی T است. بالای این حرف عنوان مشخص می شود، در دو طرف آن نیز ستون دارایی و ستون بدهی و سرمایه ها قرار می گیرد. در این شکل ترازنامه، به صورت برابر و متوازن نشان داده می شود.
- شکل گزارشی: شکل گزارشی نوشتن ترازنامه به صورت است که ابتدا ستون اول یعنی دارایی ها نوشته می شود و در ادامه ستون دوم که نشان دهنده بدهی ها و سرمایه است در زیر ستون دارایی های واحد اقتصادی قرار می گیرد.
بزرگ‌ترین مشکل ترازنامه در حسابداری چیست؟
یکی از مهم‌ترین مشکلات ترازنامه مالی این است که تورم در اعداد آن‌ها تأثیر نمی گذارد و مبالغ دارایی بعد از مدتی به روز نیستند. اعدادی که در ترازنامه مالی ثبت می شود با ارزش دفتری ثبت می شوند و تغییری نمی کنند.
نتیجه گیری
بنا بر آنچه در مقاله درباره ترازنامه در حسابداری، اجزا و اقلام ترازنامه بیان کردیم، ترازنامه مجموع دارایی های شرکت و نحوه تأمین مالی این دارایی ها را از طریق بدهی یا سرمایه نشان می دهد.
این مجموع همچنین باید باهم برابر و هم تراز باشند، به آن صورت که جمع ستون اول که شامل دارایی ها است با جمع ستون دوم که شامل بدهی ها و سرمایه است باید باهم برابر و متساوی شوند.
بنابراین ترازنامه در حسابداری بر اساس معادله اساسی دارایی ها = بدهی ها + حقوق صاحبان سهام یا سرمایه ها کار می کند. شما چگونه ترازنامه تهیه می کنید؟ یا به نظر شما اگر ترازنامه تعادل نداشته باشد چه اتفاقی می‌افتد؟
