حسابداری بازرگانی شاخه ویژه‌ای از حسابداری است که شامل فرآیند ثبت، جمع‌بندی و تهیه گزارش از معاملات تجاری در یک دوره مالی شرکت شده و مهم‌ترین عامل در آن مشخص شدن میزان سود و زیان شرکت است.
حسابداری بازرگانی چیست؟
در واقع حسابداری بازرگانی در صورت‌نامه‌های مالی شامل ترازنامه و صورت‌نامه سود و زیان خلاصه می‌شود و عملکرد شرکت در یک دوره معین را ثبت می‌کند. فرصت‌های شغلی برای یک حسابدار بازرگانی در هر دو بخش خصوصی و دولتی وجود دارند. وظایف حسابدار بازرگانی از یک حسابدار عمومی متفاوت بوده و حسابداری بازرگانی با بررسی و رسیدگی به امور مالی شرکت‌ها نقش مهم و پراهمیتی را در شرکت‌های بازرگانی ایفا می‌کند.
عملکرد حسابداری بازرگانی
حسابداری بازرگانی از یک سری اصول حسابداری ثابت پیروی می‌کند. انتخاب این اصول در طی یک دوره مالی بستگی به الزامات نظارتی خود کسب و کار دارد. برای شرکت‌های دولتی در ایالات متحده مشاغل ملزم به انجام حسابداری بازرگانی مطابق با اصول حسابداری عمومی (GAAP) هستند.
- حسابداری بازرگانی از مبنای تعهدی و یا مبنای نقدی حسابداری پیروی می‌کند.
- سازمان‌های غیرانتفاعی و شرکت‌ها و مشاغل کوچک هم از حسابدار مالی استفاده می‌کنند.
- حسابداری بازرگانی از طریق استفاده از صورت‌های مالی در پنج حوزه مجزا صورت می‌گیرد.
صورت‌های مالی مورد استفاده در حسابداری بازرگانی پنج گروه اصلی از اطلاعات یک دوره مالی را ارائه می‌دهند: درآمدها، هزینه‌ها، دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام.
درآمدها و هزینه‌ها در صورت وجود سود و زیان محسابه شده و گزارش می‌شوند. حسابداری بازرگانی منجر به تعیین سود خالص هم می‌شود. دارایی‌ها، بدهی‌ها و حساب‌های خالص در ترازنامه گزارش می‌شوند. ترازنامه از حسابداری بازرگانی برای گزارش مزایای اقتصادی در آینده شرکت استفاده می‌کند.
روش تعهدی در مقابل روش نقدی
حسابداری بازرگانی ممکن است با استفاده از روش تعهدی، روش نقدی یا ترکیبی از این دو انجام شود. مبنای تعهدی مستلزم ثبت معاملات در زمانی است که رخ داده‌اند و درآمد حاصل از آنها قابل تشخیص است. از سوی دیگر مبنای نقدی تنها پس از مبادله پول نقد مستلزم ثبت معاملات است. در این روش درآمد فقط هنگام دریافت نقدی ثبت شده و هزینه‌ها تنها در زمان پرداخت تعهد ثبت می‌شوند.
حسابداری بازرگانی در مقابل حسابداری مدیریتی
تفاوت اصلی میان حسابداری بازرگانی و مدیریتی در این است که هدف اصلی حسابداری بازرگانی ارائه اطلاعات به ناظران و افراد خارج از سازمان بوده در حالی که ارائه اطلاعات حسابداری مدیریتی به منظور کمک کردن به مدیران برای تصمیم‌گیری در خصوص شرکت است.
تهیه صورت‌های مالی با استفاده از اصول حسابداری بیشتر مربوط به سازمان‌های مدیریتی و مؤسسات مالی است. از آنجا که قوانین متعددی برای حسابداری وجود دارند، قوانین و رویه‌های مختلف حسابداری توسط مدیریت داخلی خود مؤسسه برای تجزیه و تحلیل مشاغل داخلی انتخاب می‌شوند.
بهای تمام‌شده در حسابداری بازرگانی
برای محاسبه قیمت تمام شده در حسابداری بازرگانی به شکل زیر عمل می‌شود:
- بهای تمام شده کالای خریداری شده در طی دوره مالی= هزینه خالص کالا+ هزینه‌های مربوط به حمل و نقل
- بهای تمام شده کالای فروش رفته= قیمت تمام شده موجودی پایان دوره- موجودی کالای آماده‌ی فروش
- سود ناخالص= کالای فروش رفته – فروش کل کالا
حسابدار بازرگانی
وظایف حسابداران بازرگانی طیف وسیعی را شامل می‌شود که دسته‌ای از آنها میان تمامی شرکت‌های بازرگانی مشترک بوده و برخی از یک تجارت به تجارت دیگر فرق می‌کنند. این وطایف تخصصی در واقع بستگی به نوع فعالیت محل کار فرد به عنوان حسابدار بازرگانی دارند.
برخی وظایف عمومی یک حسابدار بازرگانی در ادامه ذکر شده‌اند:
- تهیه صورت سود و زیان
- محاسبه سود خالص یک دوره مالی
- محاسبه میزان ارزش افزوده
- آماده‌سازی صورت‌نامه‌های مالی که اطلاعات مالی، دارایی‌ها و بدهی‌ها را در بر می‌گیرند.
- آماده سازی ترازنامه مالی
- آماده سازی صورت‌نامه گردش نقدینگی
صورت‌های سود و زیان حسابداری بازرگانی چیستند؟
صورت سود و زیان هر شرکت شامل گزارشاتی است که تمامی هزینه‌ها و درآمدهای شرکت را مقابل هم قرار می‌دهد؛ در یک شرکت بازرگانی با کنار هم قرار دادن صورت‌های سود و زیان، نتیجه اصلی یک دوره مالی مشخص می‌شود. اطلاعات اصلی درج شده در صورت سود و زیان در حسابداری بازرگانی شامل موارد زیر هستند:
- فروش خالص
- سود یا زیان خالص
- سود یا زیان ناخالص
- هزینه‌های عملیاتی
- مبلغ تمام شده برای کالاهای به فروش رسیده
ترازنامه در حسابداری بازرگانی چیست؟
ترازنامه هم یک نوع صورت وضعیت مالی است که شامل گزارشی از سرمایه، دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت می‌شود. در ترازنامه به نوبت ابتدا دارایی‌های جاری و پس از آن دارایی‌های غیرجاری، بدهی‌های جاری و در آخر بدهی‌های بلندمدت لیست شده‌اند.
دارایی جاری چیست؟
دارایی جاری در حسابداری بازرگانی میزان نقدینگی شرکت و مابقی دارایی‌های آن که قرار است تا پایان سال به فروش برسند محسوب می‌شود. برخی از مثال‌های دارایی‌های جاری شامل موجودی کالای شرکت؛ سرمایه‌گذاری کوتاه مدت شرکت و دارایی نقدی موجود در آن هستند.
دارایی غیرجاری چیست؟
دارایی ثابت یا همان دارایی غیرجاری در واقع محصولاتی را در بر می‌گیرد که شرکت قصد فروش آنها در حال حاضر را نداشته و برای فروش آنها در آینده برنامه دارد. دارایی‌های غیرجاری در سه نوع مختلف طبقه‌بندی می‌شوند که شامل موارد زیر است:
- نوع اول: زمین، ملک، ساختمان، تجهیزات و…
- نوع دوم: حق امتیاز، سرقفلی و…
- نوع سوم: دارایی‌هایی که برای کسب سود بیشتر توسط شرکت خریداری شده‌اند.
بدهی جاری چیست؟
بدهی جاری در حسابداری بازرگانی همان بدهی‌هایی از شرکت محسوب می‌شود که قرار است طی یک سال پیشرو تسویه شوند. به عنوان مثال می‌توان به مالیات‌ها و حساب‌های قابل پرداخت اشاره کرد.
بدهی بلندمدت چیست؟
این نوع بدهی در حسابداری بازرگانی هم شامل تعهداتی است که به نظر نمی‌رسد شرکت بتواند طی یک سال پیشرو از پس تسویه آنها بر بیاید. از جمله این بدهی‌ها هم می‌توان به اسناد قابل پرداخت بلند مدت و اوراق مشارکت اشاره کرد.
جمع‌بندی
حسابداری بازرگانی برای مشاغل از اهمیت بالایی برخوردار است چراکه به آنها کمک می‌کند تا تراکنش‌های مالی خود را به شکل مؤثر پیگیری کنند. با کمک حسابداری بازرگانی شرکت‌ها می‌توانند به نوبه خود تصمیمات درستی در مورد نحوه تخصیص منابع خود بگیرند. علاوه بر آن نیز حسابداری بازرگانی به شما کمک می‌کند تا منابع مالی کسب و کار خود را به طرف‌های خارجی مانند طلبکاران یا سرمایه‌گذاران منتقل نمایید.
صورت‌های مالی ایجاد شده توسط حسابدار بازرگانی کلیه اطلاعات لازم را در اختیار سایر طرف‌ها و ناظرین فعالیت‌های شرکت قرار می‌دهند که در صورت عملکرد مثبت آنها را به مشارکت با تجارت شما تشویق می‌کند.
آیا شما در حوزه حسابداری بازرگانی مشغول به کار هستید؟ از نظر شما چه چالش‌ها و ویژگی متمایزی در این نوع حسابداری وجود دارد؟
