در واقع یکی از دشوارترین و مهم‌ترین فعالیت‌هایی که در حسابداری انجام می‌شود محاسبه قیمت تمام شده کالا است که حسابداری تولیدی با در نظر گرفتن مراحل و هزینه‌های تولید کالا به انجام این کار و در پی آن، ارزش‌گذاری محصولات می‌پردازد. این‌کار از حساسیت بالایی برخوردار بوده و در تلاش است تا علاوه بر بازگرداندن سرمایه اولی، سود قابل توجهی را هم نصیب شرکت تولیدی نموده و از ایجاد زیان دوری کند. حسابداری تولیدی در صورت اجرای صحیح و اصولی می‌تواند سود یک تجارت را به میزان قابل توجهی افزایش دهد و آن را با استانداردهای قابل‌اجرای حسابداری هم‌راستا کند. حسابدار تولیدی همچنین باید از در رکود ماندن دارایی‌ها و وجوه نقدی شرکت جلوگیری نماید.
حسابداری تولیدی یا صنعتی چیست؟
این نوع حسابداری یک پیش‌بینی ملموس و دقیق از هزینه‌های جاری و آتی، برای تولید یک محصول/خدمت در یک کسب‌وکار را ارائه می‌کند. حسابداری صنعتی یا حسابداری تولیدی با ارائه آمار و ارقام دقیق میزان پذیرش ریسک و قیمت مدنظر محصول به منظور سودآوری را مشخص می‌نماید. بنابراین اگر حسابداری صنعتی یا حسابداری تولیدی در کار نباشد، قیمت‌گذاری صحیح و سودآوری با ریسک اساسی مواجه می‌شود.
اهداف حسابداری تولیدی
اهداف اصلی حسابداری تولیدی شامل موارد زیر هستند:
- اطمینان از قیمت تمام‌شده کالاهای تولیدی
- اطمینان از سود یا زیان حاصل‌شده در پروسه ساخت
- قیمت‌گذاری صحیح و اصولی
در حسابداری تولیدی سه نوع هزینه وجود دارند که شامل موارد زیر می‌شود:
- ماده اولیه و خام
- کالای تولید شده
- کار انجام‌شده
در شرکت‌های تولیدی هزینه‌های تولید کالا در گروه‌های زیر دسته‌بندی می‌شوند:
- هزینه‌های مستقیم مواد و متریال
این شامل هزینه‌های مواد و متریالی است که به صورت مستقیم در ساخت محصولات به کار گرفته شده‌اند. این مواد می‌توانند در کالای نهایی تشخیص داده شوند؛ به عنوان مثال در پروسه ساخت میز، متریال اصلی شامل چوب، میخ، رنگ، چسب و… است.
- هزینه‌های مستقیم کار
این بخش از هزینه‌های تولید کالا در واقع همان دستمزدی است که به نیروی کار اصلی که در پروسه ساخت محصول دست داشته‌اند پرداخته می‌شود. به عنوان مثال هزینه مستقیم کار در تولید میز شامل دستمزد پرداختی به کارگرانی است که قطعات چوب را آماده و به هم متصل کردند.
- هزینه‌های مستقیم
این‌ها هزینه‌هایی هستند که یک شرکت در پروسه ساخت محصول باید متحمل شود. مثلاً هزینه‌هایی که به یک واحد خاص اختصاص داده شده‌اند، هزینه‌های تجهیزات ویژه‌ی به‌کار رفته و یا هزینه‌های ثبت حق امتیاز.
- هزینه‌های غیرمستقیم/اضافی
این دسته شامل هرگونه هزینه دیگر( به غیر از هزینه‌های مستقیم) برای اقلام در حال تولید هستند. برخی از مثال‌های این گروه شامل دستمزد نظافتچیان، اجاره کارخانه، استهلاک تجهیزات، هزینه‌های آب، برق، گاز کارخانه و… هستند.
هزینه‌های مستقیم+ هزینه‌های اضافی= هزینه اصلی تولید
- هزینه‌های اداری
هزینه‌های اداری آن دسته از هزینه‌ها هستند که در فرآیند برنامه‌ریزی، کنترل و هدایت سازمان تجاری ایجاد می‌شوند. به عنوان مثال حقوق کارمندان اداره، استهلاک ماشین آلات اداری، آب، برق، گاز اداره، اجاره دفتر و… از جمله هزینه‌های اداری محسوب می‌شوند.
- هزینه‌های فروش و توزیع
این‌ها هزینه‌هایی هستند که در پروسه فروش، توزیع و تبلیغ کالاها به شرکت احمال می‌شوند. از جمله نمونه‌های این گروه می‌توان به هزینه‌های حمل و نقل، تبلیغات، حقوق فروشندگان، استهلاک ماشین‌های توزیع و غیره اشاره کرد.
- هزینه‌های دارایی
این گروه هم شامل مواردی مثل هزینه‌های بانکی، تخفیف‌های کالا و… است.
آماده کردن حساب تولیدی
کدینگ حسابداری شرکت تولیدی به شکل صحیح و اصولی یکی از اصلی‌ترین قدم‌ها برای دسترسی به گزارشات کامل و جامع است و شامل چهار کدینگ اصلی گروه، کل، معین و تفصیلی می‌شود.
مراحل آماده کردن حساب تولیدی شامل موارد زیر است:
- موجودی مواد اولیه را به بخش خرید اضافه کرده و از بودجه آن کم کنید. بدین ترتیب می‌توانید هزینه‌های مصالح مورد استفاده از پروسه تولید را به شکل دقیق محاسبه کنید.
- تمام هزینه‌های مستقیم را برای به دست آوردن هزینه اصلی اضافه کنید.
- تمام هزینه‌های غیر مستقیم پروسه ساخت را هم اضافه نمایید.
- سهام اولیه کار در حال پیشرفت را اضافه و موجودی کنونی را از آن کم کنید تا هزینه تولید تمام کالاهای تکمیل شده در یک دوره به دست آید.
- حساب تولیدی در صورت تکمیل شدن تمامی کالاهای آماده فروش در یک دوره را به شما نشان می‌دهد.
نکات
- تمام هزینه تولید= هزینه اصلی+ هزینه‌های اضافه کارخانه
- هزینه اصلی= هزینه مستقیم مواد اولیه+ هزینه مستقیم کار+ هزینه‌های مستقیم
- هزینه مستقیم مواد اولیه= موجودی اولیه متریال+ مواد اولیه خریداری شده+ هزینه حمل و نقل آن‌ها- مواد اولیه خروجی- سهام بسته شده مواد اولیه
- هزینه اضافه کارخانه= تمام هزینه‌های مربوط به کارخانه( غیر مستقیم)
پرسش و پاسخ‌های کوتاه در مورد حسابداری تولیدی
- معنی manufacturing concern چیست؟
شامل آن دسته از تجارت‌هایی است که کالاها و محصولات را تولید می‌کنند. این گروه از سازمان‌ها معمولاً ماده اولیه خام را خریداری کرده و از آن کالا می‌سازند. به عنوان مثال کارخانه‌های تولیدی قند نیشکر را خریداری کرده و شکر تولیدی از آن را به فروش می‌رسانند.
- معنی trading concern چیست؟
این گروه شامل فروشندگانی است که کالاهایی را که از کارخانه‌ها و تولیدکنندگان خریداری کرده‌اند در مقادیر کم به فروش می‌رسانند. مانند سوپرمارکت‌ها، داروخانه‌ها و…
- متریال مستقیم در حسابداری تولیدی به چه می‌گویند؟
این‌ها همان موادی هستند که در پروسه تولید با استفاده از آن کالای نهایی تولید می‌شود. به عنوان مثال گندم مورد استفاده در تولید آرد، چوب مورد استفاده در ساخت صندلی و…
- هزینه کار مستقیم در حسابداری تولیدی چه چیزی محسوب می‌شود؟
هزینه کار مستقیم دستمزد پرداختی توسط یک شرکت یا گروه تولیدی به کارگرانی است که در پروسه تولید محصولات نقش مستقیم دارند.
- نیروی کار غیرمستقیم در حسابداری تولیدی به چه معناست؟
آن دسته از کارکنان شرکت که نقش مستقیم در تولید محصولات ندارند، به عنوان مثال سرپرست تولید، نیروی نظافت، تعمیرکارانی که در اصلاح عملکرد تجهیزات نقش دارند و…
- هزینه اصلی تولید در حسابداری تولیدی چیست؟
بر طبق حسابداری تولیدی هزینه اصلی تولید شامل هزینه‌های مواد اولیه و خام، نیروی کار مستقیم و کارخانه می‌شود.
- هزینه تبدیل در حسابداری تولیدی یعنی چه؟
این هزینه‌ای است که تولیدکننده برای تبدیل مواد اولیه خام به مواد آماده مصرف و کالای نهایی صرف می‌کند.
- هزینه‌های غیرتولیدی در حسابداری تولیدی چه مواردی را شامل می‌شود؟
این‌ها شامل هزینه فروش، تبلیغات، حمل و نقل و… هستند. این هزینه‌ها هم برای محاسبه دقیق سود و زیان شرکت در یک دوره باید حساب شوند.
آیا تجربه فعالیت در شرکت‌های تولیدی و صنعتی دارید؟ چه چالش‌هایی در این نوع خاص حسابداری می‌بینید؟
