مالیات چیست | هر آنچه باید بدانید

شاید برایتان جالب باشد که بدانید مالیات یکی از مهمترین و چالش بر انگیزترین دستاوردهای مالی بشر همراه با پیشرفت تمدن به حساب می‌آید؛ با توجه به سوالات بی‌شمار و همچنین مشکلاتی که مشتریان تیم ناربن در حوزه ی مالیاتی با ما در میان می گذارند ، بر خود لازم دانستیم تا مقاله‌ای در پاسخ به سوال عمومی «مالیات چیست» بنویسیم. در این مقاله سعی کردیم تا به این موارد اشاره کنیم که تعریف مالیات چیست ، هدف گرفتن مالیات توسط حکومت‌ها از مردم چیست، مالیات در ایران دارای چه انواعی است، در خصوص فرار مالیاتی و پیامد های آن مطالبی را عنوان کردیم. امید است که مطالب ارائه شده مفید و کاربردی واقع شود.

مالیات چیست؟

مالیات بخشی از دارایی های اشخاص است که در جهت تامین هزینه‌های دولت پرداخت می‌شود ، این هزینه‌ها به منظور برقراری امنیت، ایجاد رفاه اجتماعی یا به عبارتی دیگر هزینه ی خدمات عمومی است که دولت ها متحمل می‌شوند .

در کتاب مالیه عمومی نوشته ی دکتر حسین پیر نیا تعریف مالیات اینگونه عنوان شده است:

 «برداشت قسمتی از دارایی یا درآمد افراد برحسب توانایی پرداخت آنان برای تأمین مخارج دولتی»

اهداف وضع مالیات چیست؟

حکومت‌ها هزینه‌های خدماتی که به شهروندان خود ارائه می دهند با وضع نمودن مالیات بر شهروندان جبران می‌نمایند؛ اما جبران هزینه تنها هدف وضع مالیات نیست. در این قسمت قصد داریم به تعدادی از اهداف وضع مالیات بپردازیم.

• توسعه اقتصادی:

می توان گفت که مهمترین هدف دولت‌ها از وضع مالیات، توسعه اقتصادی است. حکومت‌ها به منظور افزایش سرمایه‌گذاری در بخش‌های تولیدی، سیاست‌های مالیاتی را تغییر می‌دهند و با برنامه‌ریزی مالی مناسب، باعث می‌شوند درآمد ملی کشور افزایش یابد.

•  ایجاد اشتغال:

 با وضع مالیات بر کالاهای وارداتی توسط دولت، حمایت از تولیدات داخلی افزایش خواهد یافت و همین امر موجب رونق بیشتر در بخش تولیدات داخلی و همچنین  ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی در کشور می شود.

بعد از دانستن تعریف مالیات و اهداف وضع مالیات لازم است بدانیم مودیان مالیاتی به چه کسانی گفته می‌شود.

تعریف مودی مالیاتی چیست؟

به اشخاص حقیقی یا حقوقی که در اداره مالیات پرونده مالیاتی داشته باشد، مودی گفته می‌شود. همه افراد بابت انجام کار یا فعالیت شغلی، انجام معامله و کسب و کار ، موظف به پرداخت مالیات به دولت هستند که به  آنها مودیان مالیاتی گفته می شود.

انواع مالیات در ایران

حال که پاسخ  سؤال مالیات چیست را می‌دانید قصد داریم در خصوص انواع مالیات مطالبی را بیان کنیم.

مالیات در ایران به طور کلی به دو دسته تقسیم می شود:

1.مالیات‌های مستقیم: مالیات مستقیم نوعی از مالیات است که افراد به فراخور درآمد، دارایی‌ها و فعالیت‌های اقتصادی خود به صورت مستقیم به دولت می‌پردازند. این نوع از مالیات شامل مالیات بر درآمد و مالیات بر دارایی می‌شود. در اینجا حتی اگر فرد در داخل کشور سکونت نداشته باشد، اما منبع درآمد او و به نوعی سرمایه و درآمد او در ایران باشد، باز هم مشمول مالیات می‌شود؛ حتی اگر این فرد در کشوری که در آن زندگی می‌کند، مالیات خود را پرداخت نماید.

2.مالیات‌های غیرمستقیم: مالیات غیرمستقیم مالیاتی است که مستقیماً توسط خود شخص و به نام او به دولت پرداخت نمی‌شود؛ بلکه فرد در هنگام استفاده از کالاها و خدمات این نوع از مالیات را به عنوان جزئی از قیمت محصول پرداخت می‌کند. در این زمینه می‌توان به مالیات بر ارزش افزوده اشاره کرد، که در حال حاضر 9% قیمت کالاها و خدمات را به خود اختصاص می‌دهد.

در ادامه با انواع مالیات‌های مستقیم آشنا می‌شویم و سپس به معرفی انواع مالیات‌های غیر مستقیم می‌پردازیم.

انواع مالیات های مستقیم

مالیات‌های مستقیم هم خود به دو دسته مالیات بر دارایی و مالیات بر درآمد تقسیم می‌شوند. لازم است بدانید تفاوت مالیات بر دارایی و مالیات بر درآمد مبنای محاسبه است به اینصورت که در مالیات بر دارایی، مبنای محاسبه مالیات ثروتی است که مودی دارای آن است. اما در مالیات بر درآمد مبنای محاسبه مالیات، درآمد یک فرد یا شرکت است.

مالیات بر دارایی

دارایی، حقوق یک شخص حقیقی یا حقوقی نسبت به اموال، املاک و غیره را نشان می‌دهد. مالیات بر دارایی خود به دو دسته تقسیم می‌شود:

1.مالیات بر ارث

مالیات بر ارث یکی از انواع مالیات بر دارایی است که به دارایی‌ها و مایملک باقی‌مانده از یک فرد فوت ‌شده تعلق می‌گیرد. مالیات ارث دو نوع است؛ یک نوع از مالیات بر ارث، هنگام واگذاری ارث از وراث دریافت می‌شود و نوع دیگر مالیات بر ارث مستقیما از تمامی اموال و ثروت‌های باقی‌مانده از فرد فوت‌شده اخذ می‌شود.

حق تمبر

یکی از انواع مالیات‌های مستقیم، مالیات حق تمبر است که از ماده 44 تا ماده 51  قانون مالیات های مستقیم به این موضوع اختصاص یافته است .

مالیات بر درآمد

مالیات بر درآمد یکی از انواع مالیات های مستقیم می باشد که به 7 دسته تقسیم می شود:

1. مالیات بر درآمد املاک

2. مالیات بر درآمد کشاورزی

3. مالیات بر درآمد حقوق

4. مالیات بر درآمد مشاغل

5. مالیات بر درآمد شرکت ها

6. مالیات بر درآمد اتفاقی

7. مالیات بر جمع درآمد ناشی از منابع مختلف درآمدی

مالیات بر درآمد املاک

درآمد املاک از طریق دریافت اجاره حاصل می شود که به این درآمد مالیات تعلق می گیرد و مالک باید مالیات آن را بپردازد. درآمد اجاره پس از کسر 25 درصد (بابت هزینه و استهلاک) ، مبنای محاسبه مالیات قرار می گیرد.

مالیات بر درآمد کشاورزی

درآمد کشاورزی نیز ازجمله موارد مشمول مالیات می باشد ،البته در بیان این موضوع ذکر این نکته الزامی است که طبق موضوع ماده 81 قانون مالیات های مستقیم ، درآمد حاصل از کلیه فعالیتهای کشاورزی، دامپروری، دامداری، پرورش ماهی، زنبور عسل، پرورش طیور، صیادی و ماهیگیری، نوقان داری، احیای مراتع و جنگل‌ها، باغات اشجار از قبیل نخلیات از پرداخت مالیات معاف می‌باشند.

مالیات بر درآمد حقوق

به بیان ساده اگر یک شخص حقیقی برای شخص دیگری اعم از حقیقی یا حقوقی کار کند و در مقابل پول دریافت نماید، مشمول مالیات بر درآمد حقوق می گردد.کارفرما موظف است هر ماه این مبلغ را از حقوق کارکنان کسر و به حساب دولت واریز نماید.

در سیستم حقوق و دستمزد نرم افزار سپیدار فرم‌هایی تعبیه شده که به راحتی می توانید مالیات حقوق کارکنان را محاسبه کرده و فایل مالیات حقوق را تهیه نموده و در سایت اداره امور مالیاتی بارگذاری نمایید.

مالیات بر درآمد مشاغل

مالیات بر درآمد مشاغل، به درآمد حاصل از اشتغال شخص حقیقی به مشاغل تجاری مانند خدمات پزشکی، حقوقی و … تعلق می‌گیرد به زبان ساده  از کل فروش کالا یا خدمات‌، هزینه های آن کسر می‌گردد و سپس مالیات آن محاسبه می‌شود.

مالیات بر درآمد شرکت‌ها

به درآمدی که شخص حقوقی یا شرکت تجاری از فعالیت های انتفاعی خود بدست می آورد مالیات تعلق می‌گیرد.

در مقاله مالیات بر درآمد شرکت ها قصد داریم تا با این مبحث بیشتر آشنا شویم با ما همراه باشید.

مالیات بر درآمد اتفاقی

بر اساس ماده ۱۱۹ قانون مالیات های مستقیم ، درآمد نقدی و غیرنقدی که شخص حقیقی یا حقوقی به صورت بلاعوض و یا از طریق معاملات محاباتی و یا به عنوان جایزه یا هر عنوان دیگر از این قبیل تحصیل می نماید‌، مشمول مالیات اتفاقی می‌باشد. به عنوان مثال اگر شخصی در قرعه کشی خرید کالا جایزه ای نصیبش شود، مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی خواهد بود.

مالیات بر جمع درآمد ناشی از منابع مختلف درآمدی

طبق ماده 130 قانون مالیات های مستقیم بدهی های گذشته موضوع مواد (۳) تا (۱۶) و تبصره (۳) ماده ۵۹ و  ماده  ۱۲۹ قانون مالیات مستقیم مصوب 1366/12/3و اصلاحیه های بعدی آن قابل مطالبه و وصول نخواهد بود.
تبصره – وزارت امور اقتصادی و دارایی می تواند بدهی مالیاتهایی که سال تحصیل درآمد مربوط یا تعلق آنها حسب مورد قبل از سال ۱۳۸۱ باشد را تا سقف 10,000,000 ریال برای هر مؤدی در نقاطی که مقتضی بداند کلا یا جزأ مورد بخشودگی قرار دهد.

انواع مالیات های غیر مستقیم

1.حقوق و عوارض گمرکی

2.مالیات بر مصرف

3.مالیات بر ارزش افزوده

1.حقوق و عوارض گمرکی

به حقوق و عوارض گمرکی مالیات گمرکی نیز گفته می‌شود و هدف از اخذ حقوق و عوارض گمرکی حمایت از تولید و صنایع داخلی است که با توجه به قیمت و ویژگی های کالا تعیین و دریافت می‌شود. 

2.مالیات بر مصرف

مالیات بر مصرف یکی از انواع مالیات‌های غیر مستقیم است که بر روی کالاها یا خدمات دریافت می‌شود و ممکن است تحت عنوان مالیات بر فروش هم باشد. به عبارت دیگر ، مردم به‌جای اینکه بر اساس درآمد عملکرد و مشارکت در اقتصاد مالیات بدهند بر اساس مبلغ و میزان مصرفشان مالیات پرداخت می‌نمایند.

انواع مالیات بر ارزش افزوده

یکی دیگر از انواع مالیات‌های غیر مستقیم، مالیات بر ارزش افزوده است:

1. مالیات بر ارزش افزوده از نوع تولید

این نوع مالیات به طور کلی به فروش تعلق می‌گیرد و بین کالای مصرفی و سرمایه‌ای تفاوتی قائل نیست.

2. مالیات بر ارزش افزوده از نوع مصرف

این نوع مالیات بر پایه خدمات و کالا های مصرفی  است.        

3. مالیات بر ارزش افزوده از نوع درآمد

در سیستم نرم افزار سپیدار بر اساس خریدها و فروش‌ها و هزینه‌هایی که انجام می‌شود، در فرم‌های خودشان به صورت اتوماتیک مالیات و عوارض ارزش افزوده شناسایی شده و سند حسابداری آنان صادر می شود. بنابراین در سیستم سپیدار فرم مربوط به گزارش ارزش افزوده طراحی و تعبیه شده است که کاربران سپیدار به راحتی می توانند از این فرم بابت ارسال اظهارنامه ارزش افزوده خود استفاده نمایند. علاوه بر این در سیستم سپیدار فرم خرید و فروش فصلی نیز طراحی شده است که کاربرانی که از سیستم سپیدار استفاده می نمایند، به راحتی می توانند فایل خرید و فروش فصلی خود را از طریق سیستم سپیدار خروجی گرفته و در سایت اداره امور مالیاتی بارگذاری نمایند. جهت آشنایی با این سیستم و دریافت مشاوره می‌توانید به صفحه سیستم مشتریان و فروش سپیدار مراجعه نمایید. در کنار این موضوع می‌توانید با نحوه تهیه فایل خرید و فروش فصلی در نرم افزار سپیدار آشنا شوید.

فرار مالیاتی چیست؟

به بیانی ساده به هرگونه تلاش غیرقانونی در برابر پرداخت مالیات فرار مالیاتی گفته می‌شود. فرار مالیاتی به روش‌های گوناگونی صورت می‌گیرد، در همه این روش‌ها فرد تلاش می‌کند که مالیات خود را کامل پرداخت نکرده یا اینکه آن را به‌صورت ناقص پرداخت کند.

 سازمان امور مالیاتی طی  مواد 274 ، 275 و 276 قانون مالیات های مستقیم مصوب سال 1394 برای اولین بار به جرم فرار مالیاتی به وضوح اشاره کرده، مصادیق آن و شیوه های فرار مالیاتی را برشمرده و مجازات مربوطه را تعیین نموده است. همچنین به موجب ماده 169 قانون مالیات های مستقیم در صورت عدم صدور صورتحساب و یا عدم درج شماره اقتصادی خود و طرف معامله یا استفاده از شماره اقتصادی خود برای دیگران و یا استفاده از شماره اقتصادی دیگران برای معاملات خود، مودی مشمول جریمه ای به میزان 2 درصد مبلغ مورد معامله خواهد شد.

ناربن چه خدمات مالی و مالیاتی ارایه می کند؟

خدمات مالی ناربن در قالب سه گروه خدمات مالی و مالیاتی ویژه شرکت ها، خدمات مالی و مالیاتی ویژه اصناف و خدمات ثبت و تغییرات شرکت ها ارائه می شود .با استفاده از مشاوران مالی خبره و خدمات تخصصی کارشناسان ناربن ضمن بهره مندی از خدمات حسابداری مدیریت و گزارش های تحلیلی، با حقوق خود که منطبق بر قوانین و مقررات مالیاتی هستند آشنا شوید. این مشاورین در راستای کاهش ریسک های مالیاتی با استفاده از تکنیک های نوین مهندسی مالی و مالیاتی همانند یک بازوی مطمئن در کنار کسب و کار شما قرار می گیرند شرکت نامی حساب ناربن با توجه به نیاز اصناف، اقدام به ارائه انواع خدمات حسابداری و مالیاتی و هم چنین خدمات ویژه درخواستی از طرف مدیران واحدهای صنفی می نماید.

شرکت ناربن همچنین نماینده برتر فروش و خدمات پس از فروش نرم افزارهای راهکاران ابری، سپیدار سیستم، نرم افزار فروشگاهی دشت و CRM (نرم افزار مدیریت ارتباط مشتری) در ایران می باشد و همچنین شرکت ناربن مجموعه خدمات مالی، مالیاتی، حسابداری و مهندسی مالی را به تمامی شرکت ها و سازمان ها ارائه می نماید.

• جمع بندی:

در این مقاله به این سوال پاسخ دادیم که مالیات چیست؟ مالیات در واقع نوعی خراج است که حکومت‌ها به منظور تامین هزینه‌های خود، به مالیات دهنده تحمیل می‌کنند، سپس به تشریح انواع مالیات پرداختیم در پایان به تعریف فرار مالیاتی و پیامد های آن اشاره کردیم؛ اما سوالی که از شما داریم این است:

آیا تا به حال مشمول جرائم فرار مالیاتی شده‌اید ، خوشحال می‌شویم اگر تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.  

امیدواریم از مطالبی که ارائه شد بهره برده باشید.