بر اساس قوانین مالیات های مستقیم مؤدی موظف است که اظهارنامه مالیاتی خود را طی مدت زمان تعیین شده به اداره امور مالیاتی ارائه نمایند. بعد از رسیدگی و بازبینی اظهارنامه توسط ممیزان مالیاتی دو حالت ممکن است روی دهد، در صورتی اظهارنامه بعد از رسیدگی مورد قبول ممیزان مالیاتی واقع شود مؤدی مطابق اظهارنامه ای که ارسال کرده مالیات را خواهد پرداخت اما در صورتیکه اظهارنامه توسط ممیزان مالیاتی رد شده باشد، مالیاتی بیشتر از مبلغ اعلام شده در اظهارنامه تعیین می گردد. در صورتیکه مؤدی به رقم تعیین شده توسط ماموران اداره مالیاتی معترض باشد می بایست طی یک پروسه قانونی به رقم اعلام شده اعتراض نماید. با توجه به عدم دانش کافی مودیان در خصوص مراحل دادرسی مالیاتی ما کارشناسان نامی حساب ناربن بر خود لازم دانستیم تا در خصوص مراحل دادرسی مالیاتی و هر آنچه لازم است شما در مورد دادرسی مالیاتی بدانید با شما در میان بگذاریم.
در این مقاله قصد داریم به تعریف دادرسی مالیاتی، مراجع رسیدگی به دادرسی مالیاتی، زمان انجام دادرسی مالیاتی، مراحل انجام دادرسی مالیاتی، نحوه ی اعتراض به برگ تشخیص مالیات، قوانین و نکات طلایی دادرسی مالیاتی و در نهایت به تعدادی از سؤالاتی که مؤدیان از کارشناسان نامی حساب ناربن می پرسند بپردازیم امید است که مطالب ارائه شده در این مقاله مفید و کاربردی واقع شود با ما همراه باشید.
دادرسی مالیاتی چیست؟
در حقیقت دادرسی مالیاتی فرایندی می باشد که طی آن به اختلافات میان مؤدی و ماموران مالیاتی در خصوص کلیه مسایل مالیاتی پرداخته می شود که این اختلاف تنها در خصوص مبلغ مالیات نمی باشد و بلکه نحوه ی وصول مالیات نیز می تواند موضوع دادرسی مالیاتی قرار بگیرد. نقش دادرسی مالیاتی بعد از ارسال اظهارنامه مالیاتی پررنگ می شود با توجه به اینکه در سال های اخیر از روش خود اظهاری برای پرداخت مالیات مؤدیان استفاده می شود، در بسیاری از موارد مالیات اعلام شده توسط مؤدی به وسیله ی کارشناسان مالیاتی رد می شود و میزان مالیات که اغلب بیشتر از مبلغ خود اظهاری می باشد تعیین می گردد در این صورت مؤدی برای اینکه از متحمل شدن هزینه های زیاد به کسب و کار خود جلوگیری نماید تا 30 روز مهلت دارد تا نسبت به برگ تشخیص مالیات اعتراض نماید.
دادرسی مالیاتی را چه کسی انجام می دهد؟
مؤدی هم می تواند شخصا فرآیند دادرسی مالیاتی را پیش ببرد و هم می تواند از مشاوران و یا وکلای مالیاتی برای پیگیری به شکایت خود کمک بگیرد. وکلای مالیاتی متخصصین حوزه مالیات می باشند و تجربه ی زیادی در این زمینه دارند آنها از قوانین و بخش نامه های جدید، آیین نامه های مالیاتی و استانداردهای حسابرسی آگاهی کافی دارند.
باید به این نکته توجه کرد که وکلای مالیاتی نیازی به داشتن مدرک وکالت ندارند و تنها با داشتن وکالت نامه از مؤدی می توانند فرآیند دادرسی مالیاتی را پیگیری نمایند.
دادرسی مالیاتی چه زمانی انجام می شود؟
فرآیند دادرسی مالیاتی بعد از ارسال اظهارنامه مالیاتی آغاز می شود همچنین بر اساس ماده 239 قانون مالیات مستقیم ” در صورتی که مؤدی ظرف سی روز از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص مالیات قبولی خود را نسبت به آن کتباً اعلام کند یا مالیات مورد مطالبه را به مأخذ برگ تشخیص پرداخت یا ترتیب پرداخت آن را بدهد یا اختلاف موجود بین خود و اداره امور مالیاتی را به شرح ماده ۲۳۸ این قانون رفع نماید پرونده امر از لحاظ میزان درآمد مشمول مالیات مختومه تلقی می‌گردد و در مواردی که مؤدی ظرف سی روز کتباً اعتراض ننماید و یا در‌مهلت مقرر در ماده مذکور به اداره امور مالیاتی مربوط مراجعه نکند درآمد تعیین شده در برگ تشخیص مالیات قطعی است.”
مراجع رسیدگی به دادرسی مالیاتی:
1)رئیس امور مالیاتی یا ممیز کل
2)هیئت حل اختلاف بدوی
3)هیئت حل اختلاف تجدید نظر
4)هیئت موضوع ماده 216
5)شورای عالی مالیاتی
6)هیئت 257 یا هیئت هم عرض
7)هیئت 3 نفره موضوع ماده 251مکرر
8)دیوان عدالت اداری
حداکثر مهلت قانونی اعتراض به برگ تشخیص تا چه زمانی است؟
به موجب تبصره ماده 239 قانون مالیات های مستقیم مهلت اعتراض به برگ تشخیص مالیات بر عملکرد 30 روز می باشد
اما بر اساس ماده 29 قانون مالیات بر ارزش افزوده مهلت قانونی اعتراض به برگ تشخیص مالیات بر ارزش افزوده 20 روز می باشد.
نکته: بر اساس بخشنامه شماره 33082/30499898 روز ابلاغ و روز اقدام جزء مهلت یاد شده محسوب نمی شود
مراحل دادرسی مالیاتی یا چرخه ی دادرسی مالیاتی:
1)ابلاغ برگ تشخیص مالیاتی:
سازمان امور مالیاتی بعد از دریافت اظهارنامه ابرازی مؤدی بررسی های لازم را انجام می دهد و استعلام های لازم را از بانک و نهاد های مربوطه اخذ می نماید سپس برگ تشخیص مالیاتی مؤدی را صادر می نماید مامور مالیاتی برای تحویل برگ تشخیص حداکثر 2 روز فرصت دارد.
قانوگذار طی مفاد مواد 203 تا 209 قانون مالیات های مستقیم نحوه ی ابلاغ برگ تشخیص مالیات را به روشنی بیان نموده است. همچنین به موجب ماده 209 قانون مذکور در مورد ابهام یا سکوت قانون، مؤدی به قانون آیین دادرسی مدنی ارجاع شده است. بر اساس قوانین فوق الذکر ابلاغ به 2 نوع واقعی و قانونی تقسیم می گردد:
ابلاغ واقعی:
بر اساس ماده 203 قانون مالیات های مستقیم در مواردی مامور ابلاغ برگ تشخیص مالیات را به خود مؤدی،یکی از بستگان یا نماینده قانونی وی، افراد تحت استخدام مؤدی مانند وکیل وی یا سرایدار یا یک فرد مطلع از وی تحویل دهد ابلاغ به صورت واقعی انجام شده است.
برخورد مؤدی در مواجهه با ابلاغ واقعی به 3 صورت می باشد :
1)مؤدی به سازمان امور مالیاتی برود و به برگ تشخیص تمکین نماید در این صورت برگ قطعی صادر می شود و مالیات را پرداخت نماید.
2)مهلت قانونی اعتراض بگذرد و مؤدی اعتراض ننماید که در اینصورت این اقدام مؤدی به منذله تمکین محسوب می شود و مؤدی نمی تواند بعد از گذشتن مهلت قانونی اعتراض نماید.
3)مؤدی در مهلت مقرر اعتراض نماید که فرآیند دادرسی مالیاتی آغاز می گردد.
ابلاغ قانونی:
به موجب تبصره 1 ماده 203 قانون مالیات های مستقیم، در مواردی که مؤدی از دریافت برگ تشخیص مالیات خودداری نماید یا اینکه هیچ یک از اشخاصی که در بالا به آن اشاره شد در دسترس نباشند در اینگونه موارد مامور ابلاغ برگ تشخیص را به نشانی مؤدی الصاق می نماید و تاریخ ابلاغ برگ تشخیص همان تاریخ الصاق خواهد بود.
تفاوت های ابلاغ واقعی و ابلاغ قانونی:
چنانچه مؤدی به برگ تشخیص اعتراض نکند و مهلت اعتراض به اتمام برسد دو حالت اتفاق می افتد:
1.برگ تشخیص به صورت واقعی ابلاغ شده باشد، که در این صورت برگ تشخیص قطعی می شود و و دیگر امکان اعتراض وجود نخواهد داشت (ماده 239 قانون مالیات مستقیم )
2.برگ تشخیص به صورت قانونی ابلاغ شده باشد،که دراین صورت مؤدی به عنوان معترض شناخته می شود و پرونده مالیاتی وی مستقیم به هیئت حل اختلاف بدوی ارجاع می شود.
همچنین چنانچه مؤدی به برگ تشخیص مالیات اعتراض نماید دوحالت اتفاق می افتد:
1. برگ تشخیص به صورت واقعی ابلاغ شده باشد : مؤدی فرصت توافق با رئیس اداره دارایی را همچنان دارد و چنانچه توافق حاصل نشد می تواند اعتراض خود را به هیئت بدوی حل اختلاف مطرح نماید.
2.برگ تشخیص به صورت قانونی ابلاغ شده باشد: مؤدی در صورت معترض بودن به هیئت حل اختلاف ارجاع داده خواهد شد و فرصت اینکه با رئیس اداره مالیاتی به توافق برسد را از دست خواهد داد.
مرحله اول:رئیس امور مالیاتی یا ممیز کل
رئیس امور مالیاتی، اولین مرجع رسیدگی به اعتراض مؤدی می باشد طبق آیین نامه موضوع ماده 219 قانون مالیات های مستقیم به محض صدور برگ تشخیص مالیاتی درصورتیکه مؤدی نسبت به آن اعتراض داشته باشد اولین کاری که باید انجام دهد مراجعه به رئیس امور مالیاتی یا ممیز کل می باشد. مؤدیان پس از دریافت برگ تشخیص مالیات 30 روز مهلت دارند تا با ارائه اسناد و مدارک به اداره امور مالیاتی مراجعه نموده و نسبت به تعدیل مالیات اقدام نمایند.
همچنین اداره امور مالیاتی از تاریخ مراجعه مؤدی 30 روز مهلت دارد تا اعتراض وارده را رسیدگی نماید. پس از برگزاری جلسه مؤدی با رئیس امور مالیاتی در صورتیکه توافق حاصل شود مراتب را در پشت برگ تشخیص مالیات ثبت می شود و به امضای رئیس امور مالیاتی می رسد پس از این مرحله برگ قطعی مالیات صادر خواهد شد و با پرداخت بدهی از سوی مؤدی پرونده دادرسی مالیاتی به پایان می رسد.
اما در صورتیکه که مذاکره با رئیس امور مالیاتی به نتیجه ای نرسد اعتراض وارد مرحله دوم می شود.
مرحله دوم: هیئت حل اختلاف بدوی
با ورود پرونده دادرسی مالیاتی به این مرحله زمان تشکیل هیئت حل اختلاف بدوی به مؤدی ابلاغ می گردد.
این هیئت از سه نفر تشکیل شده است که شامل قاضی، نماینده سازمان امور مالیاتی و نماینده تشکل حرفه ای می باشد که نمایندگی از مؤدی را بر عهده دارد در این مرحله مؤدی می بایست اسناد و مدارک خود را به هیئت حل اختلاف ارائه نماید تا هیئت پس از بررسی آن رای خود را صادر نمایند. پس از صدور رای دو حالت ممکن است صورت بپذیرد یا مؤدی از رای هیئت حل اختلاف تمکین می کند که در اینصورت برگ قطعی مالیات صادر می شود و پرونده خاتمه می یابد یا اینکه همچنان نسبت به رای معترض خواهد بود که در اینصورت حداکثر تا 30 روز پس از صدور رای فرصت دارد تا نسبت به رای صادره اعتراض نماید.
مرحله سوم: هیئت حل اختلاف تجدید نظر
هیئت حل اختلاف تجدید نظر مرجع رسیدگی به اعتراض طرفین هیئت حل اختلاف بدوی می باشد یعنی هر کدام از طرفین اعم از مؤدی و نماینده سازمان امور مالیاتی که نسبت به رای صادره توسط هیئت حل اختلاف بدوی اعتراض داشته باشند حداکثر تا 20 روز از تاریخ ابلاغ رای هیئت بدوی فرصت دارند تا نسبت به رای صادره اعتراض خود را به صورت کتبی اعلام نمایند که در اینصورت پرونده به هیئت حل اختلاف تجدید نظر ارجاع داده خواهد شد و پس از رسیدگی رای صادر می شود رای هیئت حل اختلاف مالیاتی تجدیدنظر،قطعی و لازم الاجرا می باشد. شرط رسیدگی به پرونده در هیئت حل اختلاف تجدید نظر این است که مقدار مالیات مورد قبول توسط مؤدی پرداخت شود.
نکته:بر اساس ماده247 قانون مالیات مستقیم قانونگذار فقط اعتراضی که به صورت کتبی ارائه شده باشد را مورد قبول می داند و اعتراض به صورت شفاهی مورد قبول واقع نمی شود.
هیئت حل اختلاف تجدید نظر همانند هیئت حل اختلاف بدوی از 3 نفر تشکیل شده و از نظر شکلی و نحوه ی رسیدگی دارای ساز و کار یکسانی می باشند.
مرحله چهارم: کمیسیون موضوع ماده 216 مالیاتی
قانونگذار طی مفاد ماده 216 قانون مالیات های مستقیم به اشخاص (اعم از مؤدی و غیر مؤدی ) این اجازه را داده است که نسبت به اقدامات سازمان امور مالیاتی در حیطه وصول مالیات ها شکایت نمایند. هیئت موضوع ماده 216 یک هیئت فوری و خارج از نوبت می باشد که در مواردی که اقدامات اجرایی اشتباه یا وصول مالیات قبل از قطعیت اتفاق بیفتد مؤدی می تواند خیلی سریع و بدون نوبت به این هیئت مراجعه نموده و این هیئت موظف است به اعتراض مؤدی رسیدگی نماید.
مرحله پنجم:شورای عالی مالیاتی
بعد از هیئت حل اختلاف بدوی و هیئت حل اختلاف تجدید نظر بالاترین مرجع رسیدگی اعتراضات نسبت به برگ تشخیص مالیات، شورای عالی مالیاتی می باشد. شورای عالی مالیاتی متشکل از 25 نفر می باشد که در امور حسابداری، حسابرسی و اقتصاد دارای تخصص می باشند.
بنابراین زمانی پرونده به شورای عالی مالیاتی ارجاع داده می شود که مؤدی به رای صادره توسط هیئت حل اختلاف تجدید نظر معترض باشد.
مرحله ششم: هیئت موضوع ماده 257 یا هیئت هم عرض
در صورتیکه رای صادره توسط هیئت حل اختلاف تجدید نظر از سوی شورای عالی مالیاتی نقض شود پرونده برای رسیدگی مجدد به هیئت حل اختلاف موضوع ماده 257 ارجاع داده می شود.
بر اساس ماده 257 قانون مالیات های مستقیم ” در مواردی که رای مورد شکایت از طرف شعبه نقض می گردد،پرونده امر جهت رسیدگی مجدد به هیات حل اختلاف مالیاتی دیگر ارجاع خواهد شد.و در صورتی که در آن محل یک هیات بیشتر نباشد به هیات حل اختلاف مالیاتی نزدیک ترین شهری که با محل مزبور در محدوده ی یک استان باشد ارجاع می شود.مرجع مزبور مجددا به موضوع اختلاف رسیدگی و رای مقتضی می دهد.رایی که بدین ترتیب صادر می شود قطعی و لازم الاجرا است.حکم این ماده در مواردی که آرای صادره از هیات های حل اختلاف مالیاتی توسط دیوان عدالت اداری نقض می گردد نیز جاری خواهد بود. “
از هیئت موضوع ماده 257 به عنوان هیئت هم عرض هم نام برده می شود. ذکر این نکته لازم است که هیئت هم عرض تنها درباره مواردی که شورای عالی مالیاتی نسبت به آن نظر داده است صلاحیت رسیدگی دارند.
مرحله هفتم:هیئت 3 نفره موضوع ماده 251مکرر
قانونگذار بر اساس ماده 251 مکرر اینگونه مقرر نموده است: در مورد مالیات های قطعی موضوع این قانون و مالیات های غیر مستقیم که در مرجع دیگری قابل طرح نباشد و به ادعای غیر عادلانه بودن مالیات مستندا به مدارک و دلایل کافی از طرف مودی شکایت و تقاضای تجدید رسیدگی شود وزیر امور اقتصادی و دارایی می تواند پرونده امر را به هیاتی مرکب از سه نفر به انتخاب خود جهت رسیدگی ارجاع نماید.رای هیات به اکثریت آراء قطعی و لازم الاجرا می باشد.حکم این ماده نسبت به عملکرد سنوات ۱۳۶۸ تا تاریخ تصویب این اصلاحیه نیز جاری خواهد بود.”
این هیئت متشکل از 3 نفر می باشد که توسط وزیر اقتصاد و دارایی انتخاب می شوند شرایط رسیدگی به پرونده مالیاتی در هیئت ماده 251 مکرر از این قرار می باشد:
1)موضوع اختلاف مالیاتی شامل مالیات های مستقیم و غیر مستقیم می باشد
2) ادعای مؤدی باید به غیر عادلانه بودن مالیات مربوط باشد
3) ادعای مؤدی باید مستند به اسناد، مدارک و دلایل کافی باشد
4)مالیات موضوع شکایت باید به قطعیت رسیده باشد.
مرحله هشتم:دیوان عدالت اداری
رسیدگی به شکایت پرونده در دیوان عدالت اداری مطابق با قوانین و مقررات سیستم قضایی بوده و با سیستم حاکم بر سازمان امور مالیاتی تفاوت دارد در این مرحله مؤدی بایستی یک وکیل دادگستری اختیار نماید تا از سازمان امور مالیاتی به دیوان عدالت اداری شکایت نماید. دیوان عدالت اداری می تواند حکم هیئت حل اختلاف بدوی، هیئت حل اختلاف تجدید نظر و یا حکم هیئت 251 مکرر را ابطال نماید و پرونده را برای بررسی مجدد به سازمان امور مالیاتی ارجاع دهد اما نمی تواند مالیات را تعدیل یا تغییر دهد.
چطور باید به برگ تشخیص مالیاتی اعتراض کنیم؟
برگه تشخیص مالیاتی که از سوی سازمان امور مالیاتی ارسال می گردد برگه قطعی نمی باشد و برای مؤدی فرصتی در نظر گرفته شده که حداکثر تا مدت 1 ماه در صورتی که نسبت به برگه تشخیص اعتراضی دارند نسبت ثبت اعتراض خود اقدام نمایند.
مؤدیان می توانند برگ تشخیص مالیاتی را در سامانه tax.gov.ir مشاهده و بررسی نمایند و در صورت اعتراض می توانند اعتراض خود را در سامانه مذکور ثبت نمایند. و به دنبال آن بایستی ظرف مدت 1 ماه از تاریخ دریافت برگ تشخیص مالیاتی، اعتراض به برگه مالیاتی مزبور را به صورت کتبی به اداره امور مالیاتی محل ارائه نمایند.
نکات مهمی که در دادرسی مالیاتی باید به آن توجه کرد:
1)در صورت ارجاع پرونده مؤدی به هیئت حل اختلاف تجدید نظر مؤدی باید مالیات مورد قبول را پرداخت نماید.
2)حتما قبل از اینکه اعتراض را به صورت کتبی ارائه نماییم گزارشی که مبنای صدور برگ تشخیص می باشد را مطالعه نماییم.(بر اساس ماده 35 آیین نامه اجرایی ماده 219 قانون مالیات مستقیم ). آگاهی از گزارش مبنای صدور رای این است که بتوانیم با آگاهی کامل از رای دفاع خوبی از پرونده مالیاتی انجام دهیم.
3)بهتر است تنها در صورت داشتن اسناد و مدارک کافی وارد فرآیند دادرسی مالیاتی شویم و اگر اسناد و مدارک کافی که بتواند ادعای ما را ثابت نماید نداریم بهتر است وارد فرآیند دادرسی مالیاتی نشویم چون طولانی شدن فرآیند دادرسی مالیاتی و دست نیافتن به نتیجه، جریمه ای برای ما به همراه خواهد داشت
بر اساس تبصره 6 ماده 247 در صورت رد شکایت مؤدیان در هر مرحله، 1 درصد تفاوت مالیات مورد شکایت و مالیات ابرازی به عنوان هزینه دادرسی برعهده مؤدی خواهد بود.
4) در صورتیکه مؤدی در هریک از مراحل دادرسی مالیاتی از رای صادره تمکین نماید برگ قطعی صادر می شود. همچنین اگر در هر یک از مراحل مؤدی از ادامه فرآیند دادرسی مالیاتی انصراف دهد، بررسی پرونده متوقف و برگ قطعی صادر می شود.
5)به غیر از رئیس امور مالیاتی یا ممیز کل هیچ هیئت یا شورایی نمی تواند مالیات را تعدیل نماید.
ناربن چگونه برای رفع مشکلات مربوط به دادرسی مالیاتی به شما کمک می کند؟
کارشناسان شرکت نامی حساب ناربن از آنجا که به قوانین و مقررات،آیین نامه ها و بخشنامه های مالیاتی تسلط و اشراف دارند اظهارنامه شفاف و روشنی را برای ارائه به سازمان امور مالیاتی تنظیم می نمایند و در صورت ورود پرونده مؤدی به فرآیند دادرسی مالیاتی از اظهارنامه مالیاتی دفاع کرده و در صورت راهیابی پرونده تا هیئت حل اختلاف و مراحل بعدی توان دفاع از آن را دارا می باشند همچنین برخی از خدمات مالیاتی نامی حساب ناربن عبارتند از:
- تهیه و تنظیم اظهارنامه مالیاتی، اعتراض به برگ تشخیص مالیاتی، تنظیم لایحه دفاعی برای مراجعه به هیئت های حل اختلاف و همچنین حضور در جلسات هیئت های حل اختلاف مالیاتی.
- ارائه مشاوره های تخصصی در حوزه ی مالیات بر ارزش افزوده
- مشاوره در جهت کاهش جرائم مالیاتی
- ارائه مشاوره به مؤدیان در خصوص بخشودگی جرائم مالیاتی
سخن آخر:
در این مقاله قصد داشتیم ابتدا به مقدمه ای از دادرسی مالیاتی بپردازیم سپس تعریفی از دادرسی مالیاتی را ارائه نمودیم، مراجع رسیدگی به دادرسی مالیاتی، زمان رسیدگی به دادرسی مالیاتی، مراحل دادرسی مالیاتی و به برخی از نکات مهم دادرسی مالیاتی اشاره نمودیم و در پایان به تعدادی از سوالات مشتریان نامی حساب ناربن پرداختیم امید است که مطالب ارائه شده مورد توجه شما قرار گرفته باشد اما سوالی که از شما داریم این است که وکیل مالیاتی چه کسی است و چرا باید به وکیل مالیاتی مراجعه کرد؟ لطفا پاسخ سوال رابرای ما ارسال بفرمایید
