همانطور که می‌دانید، تمام افراد صاحب کسب و کار باید به طور سالانه در بازه زمانی مشخص نسبت به پرداخت مالیات موظف هستند. موضوع پرداخت مالیات مختص به ایران نیست بلکه در همه کشورها یکسان است ولی میزان نرخ پرداختی آن ها در کشورهای مختلف، متفاوت است. در این مطلب می‌خواهیم در مورد فرار مالیاتی و عوارض آن صحبت کنیم.
فرار مالیاتی چیست؟
به عدم پیروی از مقررات مالیاتی، فرار مالیاتی گفته می شود.
این موضوع یکی از چالش برانگیزترین مسائل در دولت است و پیگردهای قانونی نسبت به فرد مذکور انجام می‌شود. افراد و شرکت‌های زیادی به طور روزانه در حال قدم گذاشتن در مسیر تخلف هستند، بنابراین عدم پرداخت مالیات یک نمونه کوچک از اقدامات شرکت‌های خلافکار است.
تعریف فرار مالیاتی در ایران
حتماً افراد زیادی را دیده‌اید که دائما در تلاش هستند تا به صورت‌های قانونی و یا غیرقانونی، از پرداخت مالیات‌های کسبوکار خود معاف شوند یا اینکه مالیات کمتر از مقدار مشخص شده پرداخت کنند. به این قبیل از موارد فرار مالیاتی گفته می‌شود.
این موارد در کل دنیا یکسان است و تعریف فرار مالیاتی در ایران با سایر کشورها تفاوتی ندارد. در چنین مواقعی در صورت مطلع شدن دولت، فرد مذکور، مجبور است مبلغی به عنوان 20 درصد بیشتر از مالیات اصلی خود به دولت پرداخت کند. البته لازم به ذکر است که فرار مالیاتی در ایران و سایر کشورها دارای جرایم قانونی است و با توجه به قوانین کشور مجازات ها مشخص می شوند.
انواع مالیات و فرار مالیاتی
در این حیطه یکی از مهم ترین عنوان‌ها، انواع مالیات و فرار مالیاتی است. انواع فرار مالیاتی در اصل به دو دسته تقسیم می‌شوند و هر دسته شامل مواردی است که در ادامه با آنها آشنا خواهیم شد. به این ترتیب انواع مالیات شامل موارد زیر است:
- مالیات مستقیم: نمونه‌ای از مالیات است که شامل دارایی‌ها، ارث و میراث‌ها، املاک، درآمد مشاغل، درآمد اشخاص حقوقی و درآمد اتفاقی است که برخی افراد از پرداخت آنها سر باز می‌زنند.
- مالیات غیر مستقیم: مالیات غیر مستقیم شامل واردات‌ها ( حقوق گمرک، سود بازرگانی و …)، مصرف و فروش (فرآورده های نفتی، سیگار، الکل طبی و …) می‌شود. افراد زیادی از پرداخت مالیات غیرمستقیم نیز سر باز می‌زنند.
جرایم مالیاتی شامل چه مواردی هستند؟
اغلب افرادی هستند که تصور می‌کنند فرار کردن از پرداخت مالیات‌ها و یا گزارش غلط در رابطه با آن، هیچ پیامدی به دنبال ندارد. در صورتی که اینطور نیست و فرار مالیاتی یک تخلف به حساب می‌آید آن هم تخلفی که از روی عمد انجام شده است. بنابراین این تخلف جرایمی را به دنبال دارد. جرایم مالیاتی در ایران در انواع مختلف برای افرادی که از روی قصد این شیوه را دنبال کرده‌اند، اعمال می‌شود. این جرایم شامل موارد ذکر شده در زیر است:
- پرداخت مالیات بعد از سر رسید مقرر
- عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی
- عدم تسلیم فهرست دریافت کنندگان حقوق ظرف مهلت تعیین شده
- عدم ارائه گزارش حسابرسی مالی در مهلت مقرر
- عدم پرداخت مالیات حقوق و مالیات تکلیفی ظرف مدت تعیین شده
- رد دفاتر قانونی
- عدم ارائه فهرست معاملات انجام شده و قراردادها در سامانه مربوط در مهلت مقرر
- کتمان درآمد یا ابراز هزینه های غیر واقعی در اظهارنامه تسلیمی
- عدم ارسال صورت یا فهرست یا قراردادهای پیمانکاری
دلایل فرار مالیاتی اشخاص و فرار مالیاتی شرکت‌ها
زمانی که شرکت‌ها و اشخاص در کسب و کار خود از پرداخت مالیات سرباز می‌زنند، قطعا برای این کار خود دلایل قانع کننده‌ای دارند. البته بعضی از آنها نیز بدون انکه از جزئیات این پدیده خبر داشته باشند، به چنین کاری دست می‌زنند.
ولی بهتر است پیش از هر اقدامی، در مورد آن تحقیقات لازم را انجام دهید. همچنین قانون‌گذار ایران بعد از اصلاحات لازم قانون مالیاتی اعلام کرد این پدیده اقتصادی نوعی جرم‌انگاری محسوب می‌شود که برای آن حبس در نظر گرفته شده است. از جمله دلایل فرار مالیاتی شامل موارد ذکر شده در زیر می‌باشد:
- وجود مشکلات ساختاری اقتصادی
- دارای فرهنگ مالیاتی ضعیف
- عدم تنوع پایه‌های مالیاتی و ترکیب نامناسب درآمدهای مالیاتی
- تعدد، پیچیدگی و ابهام در قوانین، مقررات و فرایندهای مالیاتی
- افزایش فساد و گستردگی بخش غیر رسمی اقتصاد
- فقدان نظام جامع اطلاعات مالیاتی
- عدم اعتماد مردم به کارایی و اثربخشی دولت
- وجود معافیت های مالیاتی وسیع و متنوع
تفاوت فرار مالیاتی و اجتناب مالیاتی چیست؟
برای آنکه بفهمیم چه تفاوتی میان فرار مالیاتی و اجتناب مالیاتی وجود دارد، باید ابتدا باید هر یک را مورد ارزیابی قرار دهیم. لازم است بدانید زمانی که در مورد فرار مالیاتی صحبت می‌شود، این مورد یک نوع تخلف از قانون است و سرپیچی از قوانین کشور مجازات مخصوص به خود را شامل می‌شود.
اجتناب از مالیات، از خلأهای قانونی در قانون مالیات‌ها نشئت می‌گیرد. در اینجا، فرد با هدف کاهش قابلیت پرداخت مالیات، خود دنبال راه‌های گریز می‌گردد.
مثلاً درآمدهای نیروی کار را در قالب درآمد سرمایه نشان می‌دهد که از نرخ پایین‌تری برای مالیات برخوردارند. در اجتناب مالیاتی، مؤدی مالیاتی دلیلی ندارد نگران افشا شدن باشد، چرا که او الزاماً تمامی مبادلات خود را با جزئیات آن، البته به شکل غیرواقعی، یادداشت و ثبت می‌کند.
مجازات متخلفان مالیاتی برای جرایم مالیاتی چیست؟مجازات فرار مالیاتی!
همانطور که ذکر شد، فردی که به چنین تخلفاتی روی آورد، قطعاً جرایم و مجازاتی به دنبال او خواهد بود. این مجازات می‌تواند بین بازه زمانی 3 ماه تا یک سال حبس مقرر گردد.
توجه داشته باشید فرد متخلف از مالیات به هنگام رسیدگی پرونده توسط مسئولین می‌تواند سریعاً گزارشات خود را اصلاح کند. با اصلاح شدن گزارشات، دیگر مشکلی وی را تهدید نخواهد کرد. در این صورت وی تعقیب کیفری نیز نخواهد شد. در غیر این صورت با کشف جرم، به مجازات محکوم شده مجبور خواهد شد زیرا هیچ چاره ای برای خود باقی نگذاشته است.
مجازات فرار مالیاتی برای افراد و شرکت‌های مختلف، متفاوت است. در هر صورت آن ها مجبور به پذیرفتن این مجازات هستند. البته لازم به ذکر است که هر فرار مالیاتی در شغل و کسب و کار مورد نظر، متفاوت است و از مقدار کم تا زیاد فرد را محکوم می کنند. پس این جرایم در همه درآمدها یکسان نیست. مجازات فرار مالیاتی برای هر یک به شرح زیر است:
مجازات فرار مالیاتی برای اشخاص عادی:
- حبس از 6 تا 2 سال، جزای نقدی از 2 تا 8 میلیون تومان، شلاق از 31 تا 74 ضربه، محروم شدن از حقوق اجتماعی از 6 تا 5 سال، انتشار حکم محکومیت قطعی در رسانه‌ها
- پرداخت اصل مالیات به همراه جریمه های قانونی
- جبران ضرر و زبان وارده به دولت
مجازات فرار مالیاتی برای شرکت‌ها:
- ممنوعیت از یک یا چند فعالیت‌های شغلی به مدت 6 ماه تا 2 سال
- ممنوعیت از صدور برخی از اسناد تجاری
جمع بندی
موضوع مالیات در اکثر کشورها از اهم موضوعات دولت است و نیاز است شرکت‌ها و صاحبان کسبوکار توجه ویژه‌ای به آن داشته باشند. مسئولیت فرار مالیاتی بسیار بالاست و نیاز است هر مدیر کسب‌وکاری با دریافت مشاوره و خدمات مالی، از سلامت پرداخت مالیات کسب‌وکارش اطمینان حاصل کند. اگر نیازمند مشاوره مالیاتی بودید، همکاران و مشاوران نامی حساب ناربن در کنار شما هستند تا موضوعات مالیاتی شرکت را به خوبی مدیریت کنید.
