مالیات یکی از روشهایی است که دولتها توسط آن درآمد کسب میکنند. باید بگوییم که مالیات در حقیقت نوعی هزینه اجباری است که تمام افراد حقیقی و حقوقی ساکن یک کشور باید آن را پرداخت کنند. مالیات را به طور کلی به دو شیوه مستقیم و غیرمستقیم از شهروندان دریافت میکنند. تمام افراد ساکن در یک کشور بارها و بارها مالیات غیر مستقیم را بدون این که خودشان بدانند پرداخت کردهاند.
بسیاری حتی نمیدانند که مواردی مانند مالیات بر ارزش افزوده نیز در گروه مالیات غیر مستقیم قرار میگیرد که توسط خودشان پرداخت میشود. در این مطلب از سایت ناربن قصد داریم به سؤال مالیات غیر مستقیم چیست؟ پاسخ دهیم و نکاتی در خصوص آن بیان کنیم. تا انتها با ما همراه باشید.
مالیات چیست؟
همانطور که گفتیم مالیات نوعی هزینه اجتماعی و اجباری است که تمام اشخاص حقیقی و حقوقی یک جامعه و کشور باید آن را برای تأمین هزینههای عمومی، به دولت پرداخت کنند. معمولاً دولتها مالیاتهای جمع شده را برای انجام فعالیتهای اقتصادی کلان و تأمین سرمایه برای عمران و آبادانی کشور هزینه میکنند.
از مهمترین مزایای پرداخت مالیات میتوان به تثبیت یا کاهش نرخ تورم، عمران و آبادانی بیشتر کشور، تقویت زیرساختها، افزایش نظم و امنیت اشاره کرد. باید بدانید که مالیات در ایران از زمان هخامنشیان تا کنون وجود داشته که در هر دوره با توجه به وضعیت کشور و نظر گردانندگان کشور، برای مصارف متفاوتی مانند هزینههای دربار، جنگ، کشور گشایی و توسعه اقتصادی خرج میشده است.
نرخ مالیاتی چیست؟
نرخ مالیاتی در حقیقت مبلغی است که یک شرکت، تولیدکننده، بازرگان یا صاحبان مشاغل گوناگون باید نسبت به پرداخت آن در زمان مشخص شده اقدام کنند. نرخ مالیات بر اساس اطلاعات و دادههای گوناگون اقتصادی مشخص میشود و نمیتوان برای آن مبلغ ثابتی را اعلام کرد.
مالیات باید به گونهای باشد که باعث صدمه زدن به بنگاههای اقتصادی خرد و کلان یک کشور نشود اما بتواند چرخ اقتصاد کشور را نیز به حرکت در بیاورد. در یک نظام مالیاتی کارآمد نرخ مالیاتی برای اقشار غنی بسیار بیشتر از اقشار کم درآمد است.
مالیات غیر مستقیم چیست؟
به نوعی از مالیات که وظیفه پرداخت آن بر عهده شخص و یا نهاد دیگری است، مالیات غیر مستقیم میگویند. در حقیقت این نوع مالیاتها به کمک واسطههای گوناگونی به دولت پرداخت میشوند. این نوع مالیات به هزینه بر مصرف و فروش محصولات و خدمات تعلق میگیرد. مالیات غیر مستقیم میتواند شامل خدمات و اقلام مصرفی افراد مختلف نیز باشد که آنها در هنگام خریداری آن محصول یا خدمات آن را به صورت غیر مستقیم پرداخت میکنند.
شاید تا کنون در سوپر مارکتها و روی برخی اجناس با کلمه مالیات بر ارزش افزوده مواجه شده باشید. باید بدانید که مالیات بر ارزش افزوده یکی از راههای جمعآوری مالیات غیر مستقیم است. مالیات غیر مستقیم توسط تولیدکنندگان و برخی نهادها به صورت مستقیم به دولت پرداخت میشوند اما این مالیات را به مرور از مصرف کنندگان جمعآوری کرده بودند.
باید بدانید که مالیات غیر مستقیم بخش بسیار زیادی از درآمد مالیاتی کشورها را تشکیل میدهد که گاهی این عدد به بالای 50 درصد میرسد. البته کشورهای توسعه یافته در حال حرکت به سمتی هستند که میزان مالیات مستقیم را افزایش دهند و میزان مالیات غیر مستقیم را کاهش دهند. این روند در کشورهای در حال توسعه نیز مشاهده میشود اما نسبت آن نسبت به کشورهای توسعه یافته به میزان قابل توجهی کمتر است.
نحوه جمع آوری مالیات غیر مستقیم
حال که پاسخ سؤال مالیات غیر مستقیم چیست؟ را میدانید، قصد داریم در خصوص راههای جمعآوری این نوع مالیات مطالبی را بیان کنیم. این نوع مالیات از طریق واسطههایی مانند تولیدکنندگان، بازرگانان و ارائه دهندگان خدمات متفاوت گرفته میشود. اما هر کدام از این بنگاههای اقتصادی، با توجه به قوانین، درصدهای مربوط به مالیات را روی قیمت کالاها و خدمات خود اضافه میکنند و از مردم آنها را دریافت میکنند.
انواع مالیات غیر مستقیم
مالیات غیر مستقیم انواع متفاوت دارد اما سه مورد از این نوعها از بقیه مرسومتر و رایجتر هستند که در سیستم مالیاتی ایران نیز مورد استفاده قرار میگیرند. این سه نوع عبارتاند از:
– حقوق و عوارض گمرکی
این نوع مالیات که به آن مالیات عوارض گمرکی یا تعرفه گمرکی نیز گفته میشود، توسط سیاستهای کلان بازرگانی و شرایط کشور تعیین میشود. این نوع مالیات با توجه به موارد بسیاری بر روی کالاهای مختلف متفاوت است و حتی ممکن است در ماهها یا سالهای متفاوت بر روی یک کالای یکسان، درصدی متفاوت باشد.
این نوع مالیات به مالیات حمایت از صنایع داخلی نیز معرف است زیرا سبب میشود که کالاهای خارجی با قیمت بیشتری به دست مصرف کنندگان برسد. همین امر سبب میشود که تولید کنندگان داخلی نیز بتوانند با قیمت و کیفیت آنها رقابت کنند و به نوعی بتوانند به کار خود ادامه دهند.
2- مالیات بر مصرف
مالیات بر مصرف نوعی مالیات است که پرداخت آن به عهده تولید کننده و فروشندگان است اما در نهایت مصرف کنندگان هستند که این مالیات را در هنگام خرید پرداخت میکنند. باید بدانید که مالیات اعمال شده بر کالاهایی مانند سیگار و بنزین هم از نوع مالیات غیر مستقیم و مالیات بر مصرف است.
3- مالیات بر ارزش افزوده
این نوع مالیات همانطور که از نام آن معلوم است بر ارزش افزوده کالا و خدمات تعلق میگیرد. کالاهای وارداتی یا صادراتی که ارزش آنها برای بیشتر میشود مشمول این مالیات هستند. بدین صورت که تفاوت بین کالا و خدمات عرضه شده با ارزش کالا و خدمات خریداری شده در دورهای مشخص تحت شمول مالیات بر ارزش افزوده قرار میگیرد. این مالیت نیز از مصرف کنندگان دریافت میشود.
جمعبندی
در این مطلب پاسخ سؤال مالیات غیر مستقیم چیست؟ را دادیم. مالیات غیر مستقیم نوعی مالیات است که توسط بازرگانان، تولید کنندگان و ارائه دهندگان خدمات گوناگون به دولت پرداخت میشود و سپس آنها این مالیات را از مردم در هنگام فروش اجناس یا خدماتشان دریافت میکنند. همچنین با مفهوم کلی مالیات، نحوه جمع آوری مالیات غیر مستقیم و انواع مهم آن آشنا شدید و دانستید که مالیات بر ارزش افزوده، مالیات بر مصرف و حقوق و مالیات گمرکی مهمترین انواع مالیت غیر مستقیم هستند.
