همانطور که میدانید یکی از اهداف مهم سازمان تأمین اجتماعی، پیگیری و نظارت بر پرداخت حقوق بیمهای نیروی کار است. این سازمان به واسطه انجام فرآیند اداری حسابرسی بیمه، نیروی کار اعم از کارمند و کارگر را شناسایی کرده و از بهره مندی و دریافت آنان از حقوق و مزایایشان مطابق با مقررات تصویب شده مطلع میشود.
در این مقاله از سایت ناربن قصد داریم که اطلاعات مهمی در مورد حسابرسی بیمه و فرآیند آن در اختیار شما قرار دهیم. سوالاتی که در این مقاله بررسی میکنیم شامل موارد زیر میشود:
- بیمه تأمین اجتماعی چیست؟
- حسابرسی بیمه تأمین اجتماعی چیست؟
- آشنایی با ماده ۲۸ و ۳۸ قانون تأمین اجتماعی و نقش آن در حسابرسی بیمه
- هدف از حسابرسی بیمهای چیست؟
- قانون حسابرسی بیمه؛ ماده ۴۷ قانون تأمین اجتماعی و تعیین اختیارات سازمان
- در حسابرسی بیمه، مدارک چه دوره مالی مورد رسیدگی قرار میگیرد؟
حسابرسی بیمه تأمین اجتماعی چیست؟
حسابرسی بیمه (Insurance Audit) که نام دیگر آن حسابرسی تأمین اجتماعی است، فرآیند ارزیابی و رسیدگی به دفاتر قانونی و اسناد مالی کارفرمایانی است که دارای شرکت، کارگاه و… هستند و با تشکیل پرونده خود در سازمان بیمه تامین اجتماعی کد کارگاهی گرفتهاند. تمامی فرآیندهای عنوان شده به منظور اجرای دستورالعملهای پرداختی و شناخت نیروی کار انجام میگیرد. در واقع تأمین حقوق بیمه در حسابرسی بیمه، هدف اصلی سازمان بیمه تأمین اجتماعی است.
در پاسخ به سؤال چرا حسابرسی بیمهای انجام میگیرد، باید گفت که حسابرسی بیمه یکی از فرآیندهای اداری سازمان بیمه تأمین اجتماعی است که برای شناسایی کارگران بوده و تأمین حق و حقوق بیمهای کارگران از مهمترین اهداف حسابرسی بیمهای است.
بیمه تأمین اجتماعی چیست؟
سازمان بیمه تأمین اجتماعی مهمترین اساس صنعت بیمه در ایران است. هر فرد حقیقی که در اصناف مختلف مشغول به فعالیت و کار است میتواند خود را بیمه کرده و از خدمات و حقوق بیمه بهرهمند شود. در واقع سازمان تأمین اجتماعی، سازمانی بیمهگر عمومی است که وظیفه ارائه کلیه خدمات بیمه به افراد تحت نظارت و پوشش خود را داراست.
به طور کلی بیمه تأمین اجتماعی، بیمهای است که متضمن حقوق بیمهگزار بوده و مطابق با قانون از ارائه خدمات درمانی و حقوق افراد بعد از بازنشستگی حمایت میکند. در ایران تقریباً ۴۴ میلیون نفر ازسازمان بیمه تأمین اجتماعی خدمات دریافت میکنند و بیش از ۴ میلیون نفر باز نشسته و مستمری بگیر هستند که از خدمات رفاهی و مالی وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی استفاده میکنند. افرادی که کد بیمه دارند و نام آنها در فهرست بیمه شدگان سازمانها، مؤسسات حقوقی و مؤسسات حقوقی رد میشود، صاحب دفترچه بیمه میشوند و همچنین میتوانند از خدمات مختلف سازمان تأمین اجتماعی استفاده کنند.
در واقع بیمه تأمین اجتماعی مطابق با قوانین و مقررات کار در ایران است که به منظور حمایت از حقوق افراد تحت بیمه (کارگران و کارمندان) به تصویب رسیده است. سازمان تأمین اجتماعی یکی از بزرگترین و مهمترین سازمانهای کشور است که از کارمندان، کارگران، کارکنان ادارهجات، کارگاهها، کارخانجات و افراد عادی که در جامعه به نوعی مشغول به فعالیت هستند حمایت میکند تا هنگام بازنشستگی از حقوق و مستمری بازنشستگی و در زمان خدمت از خدمات درمانی آن بهره مند شوند.
مطابق با قوانین بیمه تأمین اجتماعی، همانگونه که یک بنگاه اقتصادی، شرکت، کارخانه یا ادارهای ملزم به پرداخت دستمزد ماهانه (حقوق) افراد است، باید حق بیمه آنان را نیز پرداخت کند. البته وظیفه مؤسسه حسابرسی بیمه تأمین اجتماعی نیز اطمینان پیدا کردن از پرداخت بیمه توسط شرکت هاست.
حسابرسی بیمه تأمین اجتماعی چیست؟
اگر بخواهیم تعریف دقیقی از حسابرسی بیمه تأمین اجتماعی داشته باشیم، باید بگوییم که رسیدگی به اسناد قانونی کارفرمایان و دفاتر قانونی شرکتهایی که در سازمان بیمه تأمین اجتماعی پرونده و کد کارگاهی دارند را حسابداری بیمه تأمین اجتماعی میگویند. به طور کل در این نوع حسابرسی تمامی اسناد مالی شرکتهایی که با حسابهای هزینهای مرتبط هستند، مورد بررسی قرار میگیرند. بدین ترتیب از پرداخت حق بیمه توسط کارفرما مطمئن میشوند. حسابرسی بیمه تأمین اجتماعی معمولاً هر از چند سال انجام گرفته و سرپیچی از آن مطابق با قانون کار و بیمه اجتماعی مجازاتی برای متصدیان آن به همراه خواهد داشت.
آشنایی با ماده ۲۸ و ۳۸ قانون تأمین اجتماعی و نقش آن در حسابرسی بیمه
در قوانین تأمین اجتماعی دو ماده ۲۸ و ۳۸ اساس کار حسابرسی بیمه را برای کارفرمایان مشخص میکند. متن اصل ۲۸ قانون تأمین اجتماعی که به منابع درآمد سازمان اشاره میکند عبارتست از:
«حق بیمه از اول مهرماه تا پایان سال ۱۳۵۴ به میزان بیست و هشت درصد مزد یا حقوق است که هفت درصد آن به عهده بیمه شده و هجده درصد به عهده کارفرما و سه درصد به وسیلهدولت تأمین خواهد شد.
- درآمد حاصل از وجوه و ذخائر و اموال سازمان.
- وجوه حاصل از خسارات و جریمههای نقدی مقرر در این قانون.
- کمکها و هدایا.
- • تبصره ۱ از اول سال ۱۳۵۵ حق بیمه سهم کارفرما بیست درصدمزد یا حقوق بیمه شده خواهد بود و با احتساب سهم بیمه شده و کمک دولت حق بیمه به سی درصد مزد حقوق افزایش مییابد.
- • تبصره ۲ دولت مکلف است حق بیمه سهم خود را به طور یکجا در بودجه سالانه کل کشور منظور و به سازمان پرداخت کند.
- • تبصره ۳ سازمان باید حداقل هر سه سال یک بار امور مالیخود را با اصول محاسبات احتمالی تطبیق و مراتب را به شورایعالی گزارش دهد»
و البته متن ماده ۳۸ قانون تأمین اجتماعی به شرح زیر است:
«مواردى که انجام کار به طور مقاطعه به اشخاص حقیقى یا حقوقى واگذار میشود، کار فرما باید در قراردادى که منعقد مى کند مقاطعه کار را متقاعد نماید که کارکنان خود و همچنین کارکنان مقاطعه کاران فرعى را نزد سازمان بیمه نماید و کل حق بیمه را به ترتیب مقرر در ماده ۲۸ این قانون بپردازد. پرداخت پنج درصد بهاى کل کار مقاطعه کار از طرف کارفرما موکول به ارایه مفاصا حساب ازطرف سازمان خواهد بود.
در مورد مقاطعه کارانى که صورت مزد و حق بیمه کارکنان خود در موعد مقرر به سازمان تسلیم و پرداخت مى کنند. معادل حق بیمه پرداختی بنا به درخواست سازمان از مبلغ مذکور آزاد خواهد شد. هرگاه کارفرما آخرین قسط مقاطعه کار را بدون مطالبه مفاصا حساب سازمان بپردازد مسئول پرداخت حق بیمه مقرر وخسارات مربوط خواهد بود و حق دارد وجوهی را که از این بابت به سازمان پرداخته است از مقاطعه کار مطالبه و وصول نماید. کلیه وزارتخانهها و مؤسسات و شرکتهاى دولتى و همچنین شهردارىها و اتاق اصناف و مؤسسات و غیردولتى و مؤسسات خیریه و عام المنفعه مشمول مقررارت این ماده میباشند.»
اگر قرار باشد که به طور کلی این دو قانون تأمین اجتماعی را بررسی کنیم، باید بگوییم که این دو قانون اساس کار حسابرسی بیمه را تعیین میکند. بر اساس ماده ۲۸ حق بیمه هر فرد سی درصد مزد یا حقوق ماهانهاش است که پرداخت هفت درصد آن به عهده شخص بیمه شده و پرداخت بیست در صد آن به عهده کارفرما و سه درصد آن به عهده دولت است. البته در حال حاضر سهم حق بیمهای که کارفرما ملزم به پرداخت آن است به بیست و سه درصد افزایش پیدا کرده است.
از سوی دیگر ماده ۳۸ قانون تأمین اجتماعی تمامی پیمانکاران و کارفرمایانی که کد بیمه دارند و تحت عضویت این سازمان هستند را مکلف میکند که مضاف بر بیمه کردن کارمندان خود نیروهای مربوط به پروژههای قراردادی و یا مناقصهای شرکت خود را بیمه کنند. بدین ترتیب مؤسسه حسابرسی بیمه تأمین اجتماعی مطابق با این دو ماده مهم باید از پرداخت حق بیمه کارکنان توسط شرکتها و کارفرمایان مطمئن شود.
هدف از حسابرسی بیمهای چیست؟
به طور کلی مطابق با قوانین ۲۸ و ۳۸ قانون تأمین اجتماعی، هدف اصلی حسابرسی بیمه به دو بخش اساسی تقسیم میشود که عبارتست از:
- بررسی رعایت حقوق بیمه کارکنان توسط کارفرماها و اطمینان از پرداخت آن توسط کارفرماها
سازمان تأمین اجتماعی با هدف رعایت حقوق بیمهای کارکنان، تمامی دفاتر قانونی و مدارک مربوط به لیست بیمه و حتی گاهاً در مواردی لیست مالیات شرکتها را بررسی و کنترل میکند.
- بررسی رعایت قوانین تأمین اجتماعی توسط شرکتها و اطمینان از اجرای درست قوانین (ماده ۳۸)
حسابرسین تأمین اجتماعی و همچنین افراد ناظر بر اجرای این قوانین، به دقت تمامی پرداختهای کارمزد، قراردادها و صورتحسابهای دارای کارمزد را بررسی میکند تا تمامی کارکنان مطابق با ماده ۳۸ تأمین اجتماعی تمام حقوق بیمهای خود را دریافت کنند.
قانون حسابرسی بیمه؛ ماده ۴۷ قانون تأمین اجتماعی و تعیین اختیارات سازمان
مأخذ اصلی حسابرسی بیمه در قانون، اصل ۴۷ قانون تأمین اجتماعی است. در این ماده به موضوع حسابرسی بیمه به طور مفصل پرداخته شده است. متن ماده ۴۷ قانون تأمین اجتماعی به شرح زیر است:
«کارفرمایان مکلفند صورت مزد و حقوق و مزایاى بیمه شدگان همچنـین دفاتر و مدارک لازم را در موقـع مراجعـه بازرس سـازمان، در اختیار او بگذارند. بازرسان سازمان میتوانند از تمام یا قسمتى از دفاتر و مدارک مذکور رونوشـت یـا عکس تهیه و براى کسب اطلاعات لازم به هریک از رؤسا و کارمندان و کارگران کارگاه و مراجع ذیربط مراجعه نمایند. بازرسان سازمان حق دارنـد کارگاههای مشمول قانون را مورد بازرسى قرار دهند و داراى همان اختیارات و مسؤولیتهاى مذکور در مواد ۵۲ و ۵۳ قانون کار خواهند بود. نتیجه بازرسى حداکثر ظرف یک ۲ ماه از طرف سازمان به کارفرما اعلام خواهد شد.»
مطابق با این اصل تمامی کارفرمایان موظف هستند که کلیه اسناد و مدارک شرکت خود مبنی بر حقوق و مزایای بیمه شدگان را در اختیار بازرسان سازمان تأمین اجتماعی قرار دهند. بازرسان تأمین اجتماعی میتوانند با استفاده از اختیارات خود مطابق با قانون به منظور کسب اطلاع از چگونگی روند شرکت به کارکنان شرکت مراجعه کرده و در این خصوص اطلاعات کامل بگیرند و یا اینکه میتوانند از کلیه صفحات دفاتر رسمی و یا مدارک مرتبط بنا به اضطرار رونوشت یا عکس تهیه کنند. بازرسان حتی میتوانند تمامی قسمتهای شرکت مورد نظر را بازرسی کرده و اطلاعات لازم را کسب کنند. نتایج بازرسی هم معمولاً در بازه زمانی دو ماهه به کارفرمای شرکت اعلام خواهد شد.
سخن پایانی در مورد حسابرسی تامین اجتماعی
در این مقاله سعی کردیم اطلاعات مهمی در مورد حسابرسی تأمین اجتماعی در اختیار شما قرار دهیم. در راستای آشنایی هر چه بیشتر شما خوانندگان عزیز، مفهوم حسابرسی بیمه، اهداف، مراحل انجام کار و قوانین مربوط به آن را شرح دادیم. در پایان این مطالب لازم است که به این نکته مهم واساسی اشاره کنیم که نظام حسابداری علاوه بر کارکردهای مختلفی و وسیعی که دارد میتواند به عنوان ابزاری مهم و کلیدی در بهینهسازی روند اداره شرکت و همچنین هدایت شرکت به سمت رعایت قوانین تأمین اجتماعی به شکل هر چه تمامتر باشد.
نامی حساب ناربن با داشتن متخصصین حوزه مالی میتواند بهترین خدمات مالی را به شما عرضه کند. همچنین میتوانید با استفاده از نرم افزار حسابداری شرکتی محاسبات بیمه خود را به بهینهترین شکل انجام دهید.
